PROTOKÓŁ

z kontroli problemowej Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci w Grajewie- przeprowadzonej w dniu 6 sierpnia 2004 roku. REGON 004256848

Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci w Grajewie jest prowadzony przez powiat grajewski. Adres Domu: 19-200 Grajewo, ul. Dr T. Nowickiego 1. Pełniącą obowiązki Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Grajewie jest Pani Ewa Odolecka. Dom przeznaczony jest dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie - chłopców.

Kontrolę przeprowadziły - Mieczysława Nartowicz - inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, Ewa Feszler - starszy inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku na podstawie upoważnienia Nr 229 z dnia 3 sierpnia br., wydanego w imieniu Wojewody Podlaskiego przez Krystynę Golubiewską - z-cę dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Przedmiot kontroli:

1/ przestrzeganie praw mieszkańców oraz dostępność mieszkańców do informacji o swoich prawach,

2/ stopień i efekty realizacji indywidualnych planów wspierania mieszkańców

w okresie od 01.01.2003 r. do 31.07.2004 r.

Wykaz podstawowych aktów prawnych:

1.      Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz.593 z późn. zm.)

2.      Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 września 2000r. w sprawie domów pomocy społecznej  (Dz. U. Nr  82  poz. 929).

3.      Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76).

Ustalenia kontroli

I.                   Przestrzeganie praw mieszkańców oraz dostępność mieszkańców do informacji o swoich prawach.

Prawa i obowiązki mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Grajewie zawarte zostały w rozdziale V "Prawa i obowiązki mieszkańców" Regulaminu Organizacyjnego zatwierdzonego uchwałą Nr 150/405/02 Zarządu Powiatu Grajewskiego z dnia 22 stycznia 2002 roku w sprawie Regulaminu Organizacyjnego Domu Pomocy Społecznej w Grajewie. W trakcie kontroli ustalono, że nie zostało zrealizowane zalecenia wydane w wyniku kontroli przeprowadzonej w dniu 5 lutego 2002 roku przez pracowników Wydziału Spraw Społecznych Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego, dotyczące zmian w Regulaminie Organizacyjnym w zakresie uregulowania praw i obowiązków.

Prawa mieszkańców zawarte w Regulaminie zawężone zostały do urlopu i możliwości korzystać z usług świadczonych i organizowanych przez Dom, a w szczególności:

-         z rehabilitacji usprawniającej, leczniczej, społecznej,

-         terapii pracą, akcji socjalnej, kulturalnej, środowiskowej itp.

Należy stwierdzić, że prawa te nie gwarantują mieszkańcom prawa do wolności, intymności, godności, poczucia bezpieczeństwa. Nie uwzględniają rozwoju osobowości, utrzymywanie i rozwijanie kontaktów z rodziną i środowiskiem. Nie regulują bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych oraz swobodnego udziału w głosowaniu, dostępu do informacji o swoich prawach oraz sposobu załatwiania skarg i wniosków.

Zgodnie z § 15 cytowanego Regulaminu do obowiązków mieszkańca Domu należy przestrzeganie regulaminu, a w szczególności:

-         dbanie w miarę jego możliwości o higienę osobistą, wygląd zewnętrzny oraz porządek w pomieszczeniach,

-         udział wychowanków sprawnych przy obsłudze dzieci i młodzieży mniej sprawnej. Mieszkańcy Domu nie mogą być obowiązani do "obsługi" osób mniej sprawnych. Jest to zadanie personelu. Świadczenie pomocy współmieszkańcom może być prawem a nie obowiązkiem.

Nowoprzyjętego mieszkańca i jego rodziców/opiekunów z Domem, współmieszkańcami, w tym z prawami i obowiązkami zapoznaje Dyrektor oraz pracownik socjalny.

Przestrzeganie praw mieszkańców.

W trakcie kontroli ustalono, że mieszkańcy Domu mogą swobodnie poruszać się po posesji. Furtka i brama otwarte są w ciągu dnia. Pracownicy będący na dyżurze zamykają je na noc o godzinie 22⁰⁰ i otwierają rano o godzinie 4⁰⁰. Ze względu na schorzenia i stan zdrowia, chłopcy sami niechętnie wychodzą na zewnątrz. Poza teren Domu wychodzą pod opieką opiekuna.

Pracownicy nie naruszają prywatności chłopców. Całą korespondencję, w tym do mieszkańców, listonosz przynosi do księgowości. Pracownik socjalny lub pracownik pierwszego kontaktu oddaje listy bezpośrednio dla adresata. Pomaga odczytać list lub na niego odpisać. Przeczytane listy wpina do akt mieszkańców. Kartki z życzeniami, okolicznościowe, które dzieci otrzymują od osób bliskich, chłopcy trzymają w swoich pokojach.

Wszyscy chłopcy zameldowani są w Domu na stałe, a 26 chłopców pełnoletnich ma dowody osobiste. Stan psychofizyczny mieszkańców uniemożliwia na świadomy udział w wyborach powszechnych. Jeden chłopiec, którego świadomość pozwala na udział w wyborach, nie wyraża woli głosowania.

Dostęp do usług zdrowotnych i udział w terapii zajęciowej.

Wg stanu na dzień kontroli w Domu było 37 chłopców w wieku od 9 do 28 lat. Średnia wieku wynosi 25 lat. Wszystkie dzieci są upośledzone umysłowo, z tego 17 osób w stopniu głębokim, 13 w stopniu znacznym, 5 w stopniu umiarkowanym, 2 w stopniu lekkim. Obok upośledzenia występują inne sprzężone zaburzenia psychosomatyczne: 10 dzieci ma porażenie mózgowe, 11 - epilepsję, 1 - encefalopatię, 1 - autyzm, 1 - cukrzycę, 2 - zespół Downa. Wśród mieszkańców 28 chłopców jest niemówiących i 4 niewidomych.

Dwudziestu dwóch chłopców jest ubezwłasnowolnionych całkowicie. Sprawa ubezwłasnowolnienia jednego chłopca jest w trakcie załatwiania. Opiekunami prawnymi w stosunku do 19 mieszkańców są członkowie rodziny. Dla pozostałych osób opiekunem prawnym jest pracownik socjalny. Z postanowienia sądu umieszczony jest w Domu jeden chłopiec. Ponadto pracownicy Domu są opiekunami prawnymi dla 2 małoletnich mieszkańców.

Całkowitej opieki wymaga 5 chłopców, są to osoby leżące. Sześciu chłopców porusza się przy pomocy sprzętu ortopedycznego, w tym 4 chłopców sadzanych jest na wózki inwalidzkie, ponieważ poruszają się ruchem pełzająco-raczkującym.

Dom zapewnia całodobową opiekę. Usługi opiekuńcze świadczy 6 pielęgniarek, 10 opiekunów i 2 pokojowe. Pracują oni w systemie trzyzmianowym tj. w godzinach 6⁰⁰ - 14⁰⁰, 14⁰⁰ - 22⁰⁰ oraz 22⁰⁰ - 6⁰⁰.

Opiekę medyczną zapewnia chłopcom lekarz rodzinny z Przychodni Rejonowej Nr 2 w Grajewie. Lekarz ten kieruje chłopców do poradni specjalistycznych, m.in.: neurologicznej, chirurgicznej. W sytuacji zagrożenia życia dzieci do Domu wzywane jest pogotowie ratunkowe z Grajewa. Do lekarza i poradni specjalistycznych chłopcy dowożeni są samochodem Domu, przystosowanym do przewozu osób niepełnosprawnych.

Dom umożliwia dzieciom udział w zajęciach plastycznych, muzycznych. Prowadzone są również gry i zabawy na świeżym powietrzu. Dzieci uczestniczą w zorganizowanych zajęciach zależnie od swoich możliwości psychofizycznych, w roku szkolnym w godzinach popołudniowych, w czasie wakacji - w ciągu dnia. Zajęcia te prowadzą wszyscy pracownicy Domu, zależnie od tego, kto jest na dyżurze. Z zajęć nie jest prowadzona dokumentacja. Na zlecenie lekarzy z poradni specjalistycznych, starszy technik fizjoterapii prowadzi z chłopcami indywidualne ćwiczenia oraz zajęcia usprawniające.

Stosowaną formą rehabilitacji w Domu jest udział dzieci w turnusach rehabilitacyjnych. W 2003r. z turnusów rehabilitacyjnych korzystało 5 chłopców. W roku bieżącym nikt nie wyjeżdżał na turnusy.

Zaspokajanie potrzeb bytowych.

W dniu przyjęcia do Domu, rodziny przywożąc dzieci, przywożą również odzież i niezbędny sprzęty dziecka. Brakującą odzież dokupuje rodzina, natomiast bieliznę osobistą i środki czystości DPS. Dodatkowo pracownik socjalny ze środków własnych chłopców kupuje im środki do higieny osobistej - dezodoranty, kremy oraz inne rzeczy o które proszą. Odzież mieszkańców prana jest w pralni. Przed zdaniem do prania jest znakowana, dzięki czemu po powrocie z pralni wraca do właściciela.

Dom zapewnia mieszkańcom spożywanie posiłków w dwugodzinnym przedziale czasowym. Zgodnie z wywieszoną informacją przy stołówce, posiłki spożywane są w następujących godzinach: śniadanie 7³⁰ - 9³⁰, obiad 12³⁰ - 14³⁰, podwieczorek 16⁰⁰, kolacja 18⁰⁰ - 20⁰⁰. Na zlecenie lekarza przygotowywane są diety. W dniu kontroli 7 mieszkańców miało zalecone diety tj.: cukrzycowa - 1 osoba, bezmleczne -2, mix-4 osoby.

Opieka duszpasterska.

W Domu nie ma kaplicy, Dom nie zatrudnia kapelana. Opiekę duszpasterską sprawują księża z pobliskiej parafii rzymskokatolickiej p.w. Św. Trójcy. Razem z opiekunami chłopcy chodzą do kościoła na niedzielne msze św. i inne nabożeństwa. Do sakramentów takich jak I komunia św., bierzmowanie przygotowują chłopców katechetki. Dom zapewnia zmarłym mieszkańcom pochówek zgodnie z jego wyznaniem. W kontrolowanym okresie zmarł jeden mieszkaniec. Pogrzebem i pochówkiem zajmowała się rodzina.

Rozwój osobowości.

W ramach organizacji czasu wolnego chłopcy wyjeżdżają nad jezioro, wychodzą do parku lub wyjeżdżają do innych domów pomocy społecznej. Ze względu na stan psychofizyczny chłopców w Domu nie działa samorząd mieszkańców.

Dom zapewnia chłopcom zaspokojenie potrzeb edukacyjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na koniec czerwca br. tj. koniec roku szkolnego 2003/2004 trzydziestu trzech mieszkańców Domu objętych było nauczaniem, w tym 11 chłopców upośledzonych w stopniu głębokim uczestniczyło w zorganizowanych zespołowych zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, jeden chłopiec uczestniczył w zajęciach indywidualnych. Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze prowadzone były w 3 zespołach: 2 zespoły czteroosobowe oraz jeden zespół trzyosobowy.

Kontakty z rodziną.

Dom podejmuje działania na rzecz podtrzymania kontaktów z rodzinami chłopców. Dzieci wysyłają do domów rodzinnych kartki świąteczne i okazjonalne. Stały kontakt z rodzinami ma 11 chłopców, odwiedzani są przez nich raz w miesiącu, ponadto są w stałym kontakcie telefonicznym. Dziesięciu mieszkańców ma okazjonalny kontakt z rodzinami, głównie przy okazji świąt. Trzech chłopców to sieroty zupełne. Z pozostałymi mieszkańcami rodzina nie chce utrzymywać żadnego kontaktu. W Domu prowadzony jest zeszyt zawierający informację, kto i kiedy odwiedzał mieszkańców oraz co osoby odwiedzające chłopcom przynosiły. Jak wynika z wyjaśnień p.o. Dyrektora zeszyt ten prowadzony jest głównie na potrzeby sądu.

W okresach świątecznych i wakacyjnych chłopcy bardzo często zabierani są do domu rodzinnego. Przed wyjazdem do domu pracownik socjalny wypełnia druk z wyszczególnieniem: kto, jak długo i u kogo będzie przebywał, potwierdzony przez osobę zabierająca chłopca tj. rodzica lub opiekuna. W dniu kontroli do domów rodzinnych na okres wakacyjny wyjechało 6 chłopców.

Spotkania chłopców z rodzinami odbywają się na świetlicy lub w pokojach mieszkalnych. Jak wynika z wyjaśnień dyrektora, kilku pracowników Domu nawiązało i utrzymuje kontakt z niektórymi mieszkańcami. Bardzo często zabierają chłopców do swoich rodzin na święta. W 2003 roku jedna osoba powróciła do domu rodzinnego, a w roku 2004 dwie osoby.

W okresie objętym kontrolą jeden z mieszkańców uczęszczał na zajęcia w warsztatach terapii zajęciowej. W 2004 roku Dom wspólnie z WTZ oraz PCPR podjął działania w celu usamodzielnienia tego mieszkańca. Od dnia 05.03.2004r został on usamodzielniony i prowadzi własne gospodarstwo domowe.

Wszyscy pełnoletni mieszkańcy mają własne środki finansowe. Dom zapewnia bezpieczne ich przechowywanie. Swoje oszczędności mieszkańcy mają ulokowane na książeczce oszczędnościowej. Bardziej świadomi mieszkańcy pod opieką pracownika socjalnego wychodzą i sami pobierają pieniądze, w przypadku osób ubezwłasnowolnionych do pobrania pieniędzy upoważniony jest pracownik socjalny. Pracownik socjalny robi także zakupy.

Mieszkańcy Domu mają zapewniony kontakt z Dyrektorem w sprawie zgłaszania swoich skarg i wniosków. Zgodnie z informacja wywieszoną na drzwiach gabinetu, Dyrektor w sprawie skarg i wniosków przyjmuje we wtorki i czwartki w godzinach 10⁰⁰ - 11⁰⁰. Ponadto w 2001 roku została założona książka skarg i wniosków. Do dnia kontroli nie zarejestrowano w niej żadnych skarg i wniosków.

II.                Stopień i efekty realizacji indywidualnych planów wspierania mieszkańców.

Zarządzeniem wewnętrznym z dnia 12 lipca 2004 roku Dyrektor Domu powołał zespół terapeutyczno-opiekuńczy. W skład zespołu weszli pracownicy wszystkich świadczonych w DPS usług terapeutyczno-opiekuńczych oraz pracownik pierwszego kontaktu. Zespół, po okresie 2-3 miesięcy od przybycia nowego mieszkańca, zbiera się i opracowuje dla niego indywidualny plan wspierania mieszkańca.

Indywidualne plany wspierania mieszkańca opracowane są dla wszystkich chłopców. Plany opracowywane są na dany rok kalendarzowy i po  tym roku dokonywana jest ocena jego realizacji. W ciągu roku w planach nie pojawiają się żadne informacje o zmianach jakie zaszły w funkcjonowaniu dziecka, w oparciu o które to informacje należałoby plany modyfikować.

Zgodnie z wyjaśnieniami dyrektora Domu pierwsze plany opracowane zostały na 2001 rok. Kolejne plany opracowano na okres dwuletni. tj. na 2002/2003 i 2004/2005 rok.

Indywidualne plany wspierania mieszkańca zawierają informacje o funkcjonowaniu psycho-fizyczno-społecznym mieszkańca, zaplanowanych zadaniach terapeutyczno- opiekuńczych pracy z dzieckiem. Z przeanalizowanych planów wynika (Załącznik 1), ze zadania zaplanowane do pracy z dzieckiem są adekwatne do jego sytuacji i wieku rozwojowego. W rocznych opisach realizacji planu odniesiono się do wszystkich zaplanowanych zadań i celów pracy z chłopcami. Natomiast nie dokonano w nich analizy relacji dziecka z rodziną i osobami go odwiedzającymi. Raz opracowany (w 2001 roku) plan pracy rehabilitanta w ogóle nie był modyfikowany. Poszczególne zapisy w planach nie są opatrzone datami.

Dokonano wpisu do książki kontroli DPS pod pozycją 16.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje dyrektor Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci w Grajewie. W przypadku gdy dyrektor Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci w Grajewie nie zgadza się z ustaleniami pokontrolnymi zawartymi w protokole, może złożyć do Wojewody Podlaskiego w terminie 7 dni od dnia jego podpisania pisemne wyjaśnienia co od zawartych w protokole ustaleń..

Podpisy kontrolujących

1/ Ewa Feszler

2/ Mieczysława Nartowicz

19.08.2004r. Ewa Odolecka

(data i podpis dyrektora Domu)