PROTOKÓŁ
z kontroli problemowej Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w
Bielsku Podlaskim, ul. 3 Maja 17, przeprowadzonej w dniu 14.01.2005 r., REGON 050667811
Starostą Bielskim jest Pan Sławomir
Jerzy Snarski.
Kierownikiem Powiatowego Centrum
Pomocy Rodzinie w Bielsku Podlaskim jest Pani Urszula Kitlas
od dnia 4 października 2001r.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w
Bielsku Podlaskim jest jednostką
organizacyjną, utworzoną na podstawie uchwały Nr IV/18/99 Rady Powiatu w
Bielsku Podlaskim z dnia 30 stycznia 1999r.
Kontrolę przeprowadzili
1. Margarita Jaroszuk - starszy inspektor wojewódzki
2. Jacek Piszczatowski
- inspektor
pracownicy Wydziału
Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, na
podstawie upoważnienia do kontroli nr 339 z dnia 30.12.2004 r.,
wydanego w imieniu Wojewody Podlaskiego przez Andrzeja Kozłowskiego - Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej PUW w Białymstoku.
Kontrolę
przeprowadzono w dniu 14.01.2005 r.
W
toku kontroli wyjaśnień udzielały:
- Pani Urszula Kitlas - kierownik
Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie.
2. Pani Wioletta Gołąbiecka - spejcalista pracy socjalnej.
Temat
kontroli:
Realizacja zadań powiatu w zakresie
organizacji opieki w rodzinach zastępczych na podstawie:
- Ustawa z dnia 29.11.1990 r. o pomocy
społecznej (Dz.U. z
1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm),
- Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o pomocy
społecznej (Dz.U.Nr 64, poz. 593, ze zm.),
- Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r.
w sprawie rodzin zastępczych (Dz.U.Nr 120, poz.
1284),
4. Rozporządzenia
Ministra Polityki Społecznej z dnia 18.10.2004 r. w
sprawie rodzin zastępczych (Dz.U.Nr 233, poz. 2344),
Cel
kontroli:
Ocena realizacji
zadań powiatu w zakresie organizacji opieki w rodzinach zastępczych.
Przedmiotowy
zakres kontroli:
Kontrolą objęto okres od 1.01.2004 r. do dnia 31.12.2004r. i
skontrolowano następujące zagadnienia:
1.
Typy rodzin
zastępczych funkcjonujących na terenie powiatu i ich liczba.
2.
Czy centrum
pomocy rozpatrując oferty kandydatów do pełnienia funkcji niespokrewnionej
z dzieckiem zawodowej rodziny zastępczej, bierze pod uwagę w szczególności:
- predyspozycje
psychofizyczne kandydatów do pełnienia tej funkcji, w zależności od typu
rodziny zastępczej,
- umiejętności
niezbędne w opiece nad dziećmi o szczególnych potrzebach,
- doświadczenie
w pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach,
- informacje
pozwalające na ocenę funkcjonowania kandydatów w środowisku lokalnym,
- warunki
mieszkaniowe zczególny pozwalające na przyjęcie
dziecka o zczególnych potrzebach.
3.
Czy przed
zawarciem umowy zlecenia z zawodową niespokrewnioną z
dzieckiem rodziną zastępczą zachowane zostały obowiązujące wymogi a w
szczególności, czy:
- uzyskano
pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej środowisko ze względu na miejsce
zamieszkania kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, wydanej na
podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego,
- zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza odbyła
wymagane szkolenie i uzyskała odpowiednie zaświadczenie kwalifikacyjne,
4.
Liczba dzieci
umieszczonych w zawodowej niespokrewnionej z
dzieckiem rodzinie zastępczej doprowadzonych przez policję w sytuacji
zagrożenia dobra dziecka, a w szczególności:
- zagrożenia
zdrowia lub życia dziecka,
- porzucenia
dziecka,
- gdy nie jest
możliwe ustalenie tożsamości rodziców lub miejsca ich pobytu.
5.
Czy PCPR
podejmował działania mające na celu przygotowanie rodzin zastępczych na
przyjęcie dziecka:
- udzielał
szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej oraz zapewniał, w
miarę potrzeby, kontakt z dzieckiem przed umieszczeniem go w tej rodzinie,
- udzielał
informacji o specyficznych potrzebach dziecka, w tym o orzeczeniu o potrzebie
udziału w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych oraz konieczności objęcia
dziecka pomocą profilaktyczno-wychowawczą,
- w przypadkach
tego wymagających, udzielał rodzinie zastępczej informacji o konieczności
uzyskania porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w innej placówce
specjalistycznej.
6.
Czy PCPR udziela
rodzinie zastępczej wsparcia w rozwiązywaniu zgłaszanych przez tę rodzinę
problemów oraz gromadzi informacje o istotnych sprawach dotyczących dziecka, w szczególności o:
- stanie zdrowia
dziecka,
- postępach w
nauce,
- trudnościach
wychowawczych, w tym o samowolnym oddaleniu się dziecka z rodziny zastępczej
trwającym dłużej niż 24 godziny,
- trudnościach w
sprawowaniu opieki nad dzieckiem,
- przerwie w
sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem, jeżeli przerwa trwa dłużej niż
jeden miesiąc oraz o osobie lub instytucji, która w tym czasie sprawuje opiekę
nad dzieckiem.
-
jakie działania
podejmował PCPR w celu podtrzymywania więzów spokrewnionych łączących dziecko z
rodzicami biologicznymi i innymi spokrewnionymi bliskimi dziecku,
7.
Szkolenia rodzin zastępczych:
1)
ile szkoleń zorganizowano dla rodzin
zastępczych spokrewnionych z dzieckiem i ile rodzin objęto tym szkoleniem w
2004 r.:
- czy dla każdej z tych rodzin opracowano
indywidualny program szkolenia,
2)
według jakich
programów szkolone są zawodowe rodziny zastępcze niespokrewnione
z dzieckiem, czy programy te zostały zatwierdzone przez Ministra Polityki
Społecznej,
3)
czy szkolenia rodzin zastępczych
organizowane są przez PCPR, czy też zostały zlecone innym podmiotom (jeżeli tak
to jakim),
4)
ile rodzin zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem i zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem zostało przeszkolonych i
przygotowanych do pełnienia roli rodzin zastępczych wg.
tych programów,
5)
czy podmiot realizujący szkolenia
ewidencjonuje osoby uprawnione do prowadzenia szkolenia,
8.
Współpraca
centrum pomocy z sądem opiekuńczym, w szczególności:
- czy centrum
pomocy informuje właściwy sąd opiekuńczy o całokształcie sytuacji osobistej
dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej oraz sytuacji rodziny naturalnej dziecka co najmniej raz w roku w oparciu o przeprowadzony
rodzinny wywiad środowiskowy, jaka jest częstotliwość przeprowadzania wywiadów,
- czy w
przypadku stwierdzenia ustania przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie
zastępczej centrum pomocy informuje sąd opiekuńczy o możliwości powrotu dziecka
do rodziny naturalnej,
- czy zdarzyły
się przypadki niewypełniania swoich funkcji przez
rodzinę zastępczą,
- czy poinformowano sąd opiekuńczy o
innych kandydatach na rodzinę zastępczą bądź placówkę opiekuńczo-wychowawczą
odpowiednią dla dziecka.
Ustalenia kontroli
Ad 1
W trakcie kontroli stwierdzono, że na terenie
powiatu bielskiego funkcjonują następujące rodziny zastępcze, w zależności od
typu:
1)
spokrewnione z dzieckiem - 34, w których przebywa 41 dzieci,
2)
niespokrewnione z dzieckiem - 1, w których przebywa 1 dziecko,
3)
zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:
- wielodzietne - brak,
- specjalistyczne - brak,
- o charakterze pogotowia rodzinnego - brak.
W okresie objętym kontrolą utworzono 2 rodziny
zastępcze spokrewnione z dzieckiem.
W okresie objętym kontrolą
nie zawarto żadnej umowy cywilnoprawnej, z uwagi na pilną konieczność
zapewnienia dziecku opieki.
Ad 2
Na terenie działania
Centrum nie funkcjonuje żadna zawodowa niespokrewniona
z dzieckiem rodzina zastępcza, brakuje również kandydatów do pełnienia funkcji
zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny
zastępczej.
Ad 3
Na terenie działania
Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bielsku Podlaskim nie funkcjonuje żadna zawodowa niespokrewniona
z dzieckiem rodzina zastępcza. W 2004 r. (do dnia kontroli) nie zawarto żadnej
umowy zlecenia z zawodową niespokrewnioną z dzieckiem
rodziną zastępczą.
Ad 4
Ponieważ na terenie
działania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bielsku Podlaskim nie funkcjonuje żadna zawodowa niespokrewniona
z dzieckiem rodzina zastępcza, brak jest dzieci doprowadzonych przez policję w
sytuacji zagrożenia dobra dziecka. W 2004 r. do dnia kontroli taka sytuacja nie
wystąpiła.
Ad 5
W ramach pracy socjalnej
Centrum realizuje to zadanie - udzielając rodzinom zastępczym informacji dotyczących
dziecka, jego sytuacji rodzinnej oraz specyficznych potrzeb dziecka na
podstawie przeprowadzanych nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy
wywiadów, i w ramach kontaktu z rodzinami.
Ad 6
W zależności od występujących problemów Centrum
podejmuje szereg działań m.in.:
1.
szeroko rozumiane poradnictwo wychowawcze (punkt konsultacyjny
prowadzony przez pedagogów, psychologa, socjoterapeutę
i logopedę).
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bielsku
Podlaskim nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy przeprowadza wywiad środowiskowy
obrazujący całokształt sytuacji rodziny i dziecka, ponadto współpracuje
na co dzień z rodzinami zastępczymi, każdy swój problem mogą zgłaszać na
bieżąco i otrzymują wsparcie w ich rozwiązaniu, wszelkie informacje dotyczące
istotnych spraw dziecka są gromadzone w aktach rodzin.
Centrum nieustannie monitoruje działalność
rodzin zastępczych, nawet wtedy, gdy występuje przerwa w sprawowaniu osobistej
opieki nad dzieckiem. Sytuacja taka wydarzyła się w przypadku jednej,
spokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej. Rodzina zastępcza - K.P. -
została utworzona na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z
dnia 26.02.1999 r. (rodziną zastępczą jest siostra
dziecka). Zgodnie z wywiadem środowiskowym z dnia 13.12.1999 r.
rodzina zastępcza ma dobre warunki, jest w stanie zapewnić odpowiednią opiekę
dziecku umieszczonemu w rodzinie zastępczej. Mimo to dziecko od samego początku
przebywa u p. J. W. - sąsiadki. Relacje pomiędzy
rodziną zastępczą K. P. i panią J. W. i dzieckiem są
przepełnione wzajemnymi animozjami. Centrum wielokrotnie podejmowały próby
nakłonienia dziecka do zamieszkania z rodziną zastępczą, jednak nie przyniosło
to żadnego rezultatu. Dziecko jest bardzo negatywnie nastawione do swojej
siostry. W sprawie tej dwukrotnie zasięgano opinii psychologów na temat
ustalenia stopnia więzi emocjonalnej dziecka z siostrą i panią J. W., z których wynika podporządkowanie emocjonalne dziecka w
stosunku do pani J. W., a jednocześnie negatywny,
niechętny stosunek do siostry. Działania rodziny zastępczej w kwestii
możliwości wykonywania opieki nad małoletnią siostrą zakończyły się
niepowodzeniem. Z uwagi na brak możliwości sprawowania funkcji rodziny
zastępczej, Centrum uchyliło wcześniejszą decyzję w sprawie przyznania pomocy
pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w
rodzinie zastępczej, mając na uwadze zabezpieczenie środków budżetowych przed
ich marnotrawieniem. W wyniku odwołania złożonego przez rodzinę zastępczą,
decyzją z dnia 9 lutego 2004 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białymstoku
uchyliło decyzję Centrum uzasadniając, że brak jest podstawy prawnej
pozwalającej na uchylenie decyzji w sytuacji kiedy
dziecko okresowo przebywa pod opieką osoby trzeciej. Wobec czego Centrum w
dalszym ciągu wypłaca powyższe świadczenia rodzinie zastępczej
mimo, że rodzina zastępcza nie sprawuje opieki nad powierzonym jej
dzieckiem, a dziecko nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb, gdyż rodzina
zastępcza nie partycypuje w kosztach jego utrzymania. Należy zauważyć, że
Centrum nadal podejmuje aktywne działania w celu uregulowania kwestii opieki
nad dzieckiem i umieszczenia go w rodzinie zastępczej; o wszelkich działaniach
Centrum informuje sąd na bieżąco.
Do dnia kontroli sytuacja nie została
wyjaśniona. Interwencje Centrum. Policji, prokuratury i sądu okazały się
nieskuteczne.
Centrum podejmuje również
działania mające na celu podtrzymywanie więzi emocjonalnych z rodzicami
biologicznymi. Centrum udostępnia rodzinom biologicznym pokój do kontaktów z
dziećmi, współorganizuje też wizyty rodziców biologicznych u rodzin
zastępczych.
Ad 7
Na terenie działania Centrum, do dnia kontroli
nie prowadzono szkoleń dla rodzin zastępczych. Szkolenia rodzin zastępczych
powiatu bielskiego będą w najbliższym czasie prowadzone przez Centrum, które
dla każdej z rodzin spokrewnionych opracowuje indywidualny program szkolenia.
Centrum opracowało program szkolenia kandydatów na rodziny zastępcze i rodziny
pełniące zadania pogotowia rodzinnego pt. "Szkolenie rodzin zastępczych".
Program ten, decyzją z dnia 11.03.2004 r. nr
DPS.VI.077/WB-/04, został zatwierdzony przez Ministra Gospodarki, Pracy i
Polityki Społecznej.
Na terenie powiatu
bielskiego znajduje się przeszkolona tylko 1 rodzina zastępcza niespokrewniona z dzieckiem. Rodzina ta została przeszkolona
programem PRIDE: Rodzinna opieka zastępcza/Adopcja przez Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie w Hajnówce.
Ad 8
Co najmniej raz w roku Sąd Rodzinny i
Opiekuńczy umieszczający dzieci w rodzinach zastępczych jest informowany o
całokształcie sytuacji dziecka, Centrum występując do Sądu przesyła szczegółowe
informacje o sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka. W
2004 r. (do dnia kontroli) udzielono 35 takich informacji).
Centrum w 2004r. informowało Sąd Opiekuńczy o
ustaniu przyczyn umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej w jednym przypadku:
1)
- matka dziecka
osiągnęła pełnoletność i podjęła opiekę nad dzieckiem.
W 2004 r. wśród rodzin zastępczych
funkcjonujących na terenie powiatu bielskiego zdarzył się tylko jeden przypadek
niewypełnienia swoich funkcji przez rodzinę zastępczą. Centrum powiadomiło o
tym fakcie właściwy sąd opiekuńczy.
Ogólnie współpraca Centrum z sądem układa się
prawidłowo, pracownicy są w stałym kontakcie z kuratorami. Centrum
zorganizowało dla kuratorów szkolenie z zakresu niedostosowania społecznego
dzieci i młodzieży, funkcjonowania rodzin zastępczych, funkcjonowania Domów
Dziecka (Rodzinnego Domu Dziecka).
Protokół niniejszy sporządzono w dwóch
jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Kierownik Powiatowego
Centrum Pomocy Rodzinie w Bielsku Podlaskim, drugi Wydział Polityki Społecznej
PUW w Białymstoku.
Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy
Rodzinie w Bielsku Podlaskim poinformowany został o przysługującym mu prawie
zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń odnośnie faktów utrwalonych w niniejszym
protokole oraz prawie zgłoszenia pisemnych wyjaśnień dotyczących stwierdzonych
w protokole nieprawidłowości, w ciągu 7 dni od daty podpisania protokołu.
O
przeprowadzeniu kontroli dokonano wpisu w książce ewidencji kontroli Ośrodka pod
poz. 1.
Kontrolowany Kontrolujący
Urszula Kitlas, 1.02.2005 r. 1.
Margarita Jaroszuk
2. Jacek Piszczatowski