P r o t o k ó ł

z kontroli Rodzinnego Domu Dziecka Nr 1 w Białymstoku REGON - 052212859

przeprowadzonej przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku :

1.   Małgorzatę Osipowicz - starszego inspektora

2.   Krystynę Pasiuk - starszego inspektora

       Kontrolę przeprowadzono w dniu 19 lutego 2004 roku na podstawie upoważnienia Nr 143 z dnia 18 lutego 2004 roku, które w imieniu Wojewody wydał dyrektor Wydziału Polityki Społecznej P. Andrzej Kozłowski.

Kontrolą za okres od dnia rozpoczęcia działalności placówki do dnia kontroli, objęto przestrzeganie standardów zakresie opieki i wychowania oraz świadczonych usług w Rodzinnym Domu Dziecka Nr 1 w Białymstoku

wynikających z :

-         ustawy o pomocy społecznej z dnia 29.11.1990r. (Dz. U. Nr 64 z 1998r., poz. 414 z późn. zm.),

-        rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.08.2000r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 80, poz. 900),

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.08.2000r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu wychowania i opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad jakością działań ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 74, poz. 862).

Wyjaśnień w toku kontroli udzielali:

1.      Elżbieta Czerkacz - dyrektor placówki

2.      Michał Czerkacz - domownik

3.      Wychowanka

Ustalenia kontroli

Rodzinny Dom Dziecka Nr 1 w Białymstoku jest placówką socjalizacyjną. Świadczy usługi w formie całodobowej ciągłej zapewniając opiekę i wychowanie dzieciom pozbawionym opieki rodzicielskiej w warunkach naturalnego środowiska rodzinnego.

Rodzinny Dom Dziecka został utworzony Uchwałą Rady Miejskiej w Białymstoku z dnia 26 maja 2003r.

Dyrektorem kontrolowanej placówki jest Pani Elżbieta Czerkacz powołana Zarządzeniem Prezydenta Miasta Białegostoku z dnia 23 czerwca 2003r.

Organem prowadzącym placówkę jest Prezydent Miasta Białegostoku.

Placówka rozpoczęła funkcjonowanie we wrześniu 2003r.

Zasady funkcjonowania domu określa regulamin, który w § 17 ust. 1 pkt d nie jest dostosowany do rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Standardy w zakresie świadczonych usług

Rodzinny Dom Dziecka funkcjonuje w mieszkaniu prywatnym Państwa Elżbiety i Michała Czerkacz w bloku przy ulicy Żabiej 22 m 38. Dom dysponuje 4 miejscami. Obecnie przebywa w nim 4 dzieci - 2 dziewczynki i dwóch chłopców. Dzieci są w wieku 14 - 15 lat.

Rodzinny Dom Dziecka znajduje się w centrum miasta, w budynku wielokondygnacyjnym. Mieszkanie jest czteropokojowe, po generalnym remoncie. Dwa pokoje przeznaczone są dla dzieci. W każdym mieszka po dwoje podopiecznym. Znajdują się w nich łóżka piętrowe, biurka, krzesła, półki, szafy ubraniowe. Na podłodze leżą dywany. Pokoje są czyste, ładne, wyposażone stosownie do potrzeb dzieci. Oświetlenie w pokojach jest górne - wystarczające. Wszystkie meble są nowe. W mieszkaniu są jeszcze dwa pokoje. Jeden z nich to pokój gościnny, który służy do wypoczynku. Wygospodarowano w nim również kącik do pracy opiekunów. Drugi przeznaczony jest do rozmów indywidualnych, przeprowadzania zajęć z dziećmi.

Kuchnia wyposażona jest w stosowny sprzęt gospodarstwa domowego.

W mieszkaniu jest łazienka oraz kabina toaletowa, wyłożone glazurą i terakotą w ciepłych kolorach, są estetyczne i czyste. W łazience są dwie umywalki i kabina prysznicowa, ustawiono suszarkę. Znajdują się w niej środki czystości, ręcznik, miski i do drobnych przepierek. W kabinie toaletowej znajduje się mała umywalka, mydło w dozowniku i ręcznik. Kabina toaletowa jest zamykana, co zapewnia intymność z jej korzystania.

Wyżywienie

Dom zapewnia dzieciom 3 posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolację). Dodatkowo w formie suchego prowiantu dzieci biorą kanapki do szkoły. W każdej chwili, jeśli dziecko jest głodne może skorzystać z prowiantu znajdującego się w lodówce. W żywieniu uwzględniane są życzenia dzieci. Dziewczynki bardzo chętnie pieką ciasta na różne okazje. Dzieci pomagają przy robieniu domowych zakupów.

Wyposażenie, opieka medyczna, nauka szkolna.

Wychowankowie przybywszy z placówek socjalizacyjnych byli zaopatrzeni w podstawową garderobę. Uzupełniana jest ona w razie potrzeby. Dzieci uczestniczą w zakupach. W domu dostępne są niezbędne środki czystości typu: żele pod prysznic, szampony, kremy, pasta do zębów oraz mydło. Do ogólnej dyspozycji są również chusteczki higieniczne. Dezodoranty oraz inne kosmetyki dzieci zakupują z kieszonkowego. Z kieszonkowego zakupywane są również podpaski. Zdaniem kontrolujących takie środki powinna zapewnić placówka.

Ręczniki oraz pościel wymieniane są w zależności od potrzeb. Garderoba jest prana w pralce automatycznej, a prasowana samodzielnie przez dzieci. Dzieci również samodzielnie sprzątają pokoje. Każdy ma możliwość skorzystania z telefonu jeśli zachodzi taka potrzeba.

W przypadku wyjazdu dziecka do krewnych jest ono dowożone przez opiekunów.

Wychowankowie otrzymują drobne kwoty do swojej dyspozycji tzw. kieszonkowe. Było ono wypłacane regularnie i wynosiło 20 zł. miesięcznie. Na okres świąteczny zostało ono podwyższone i wynosiło 30 zł. Wydawanie kieszonkowego przez podopiecznych nie jest kontrolowane. W przypadku dzieci, które mają skłonności do palenia papierosów powinno się na to zwrócić uwagę.

Dzieci przebywające w Domu uczęszczają do drugiej i trzeciej klasy gimnazjum.

Na podstawie dostępnej dokumentacji stwierdzono, ze dzieci mają bardzo duże deficyty w wiadomościach szkolnych. Dotyczy to zwłaszcza jednej wychowanki, która oprócz uzyskiwania słabych wyników w nauce sprawia duże kłopoty wychowawcze. Dziewczynka otrzymała ocenę nieodpowiednią z zachowania. Opiekunowie utrzymują kontakty ze szkołą, a konkretnie z wychowawcami dzieci. W przypadku takich kłopotów wychowawczych należało nawiązać kontakt z pedagogiem szkolnym, nauczycielami poszczególnych przedmiotów, a ponadto dziecko być może wymaga pomocy psychologicznej. Zdaniem kontrolujących opiekunowie powinni bardziej zaangażować się w sprawy szkolne dzieci oraz zorganizować pomoc w celu niwelowania powyższych deficytów.

Dzieci posiadają niezbędne wyposażenie do szkoły (podręczniki, zeszyty, stroje gimnastyczne). Do dyspozycji dzieci jest podręczna biblioteczka min. encyklopedie, słowniki, atlasy. Dzieci są zapisane do biblioteki. W domu dostępna jest również aktualna prasa("Ślizg", "Świat Wiedzy", "Dziewczyna"). Dzieci mogą korzystać z komputera.

Dzieci objęte są opieką lekarza rodzinnego. Opiekę stomatologiczną sprawuje stomatolog ze szkoły. Opiekunowie prowadzący dom nie orientują się w sytuacji zdrowotnej wychowanków. Nie wiedzą jakie choroby przechodzili, czy mają zdrowe zęby, nie wiedzą też dlaczego dzieci zostały skierowane do sanatorium itp. Dzieci na wizyty lekarskie chodzą samodzielnie. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz § 8 ust. 2 pkt e regulaminu placówki, dyrektor jest zobowiązany do współpracy z lekarzem i pielęgniarką w zakresie utrzymania dobrego stanu zdrowia dzieci. Ponadto dzieci są małoletnie i na wizyty lekarskie powinny chodzić z opiekunem. Należy więc nawiązać współpracę z lekarzem i stomatologiem w zakresie uzyskania informacji o stanie zdrowia dzieci.

Wszystkie dzieci są ubezpieczone.

Działalność kulturalna i rekreacyjna.

W okresie ferii dzieci w różny sposób spędzały czas wolny. Jedno z dzieci wyjechało do rodziny zaprzyjaźnionej do Włoch, inne przebywało przez tydzień u swojego ojca, jedno chodziło na zajęcia sportowe z piłki nożnej. Dzieci wychodzą na basen do hotelu Gołębiewski oraz czasami do kina. Dzieci wraz ze swoimi opiekunami były raz na lodowisku. Wspólnie z opiekunem chłopcy wychodzili na mecze koszykówki. W najbliższym czasie przewidziano wspólne wyjście do muzeum.

Placówka posiada następujący sprzęt sportowy: jedną parę rolek, piłkę, jedną parę badbingtona. Dzieci nie posiadają np. rowerów. Zważywszy na wiek dzieci, ich potrzeby rozwojowe oraz zainteresowania, należałoby uzupełnić braki w sprzęcie sportowym.

Dzieci rozwijają swoje zainteresowania w Młodzieżowym Domu Kultury. Raz w tygodniu uczestniczą (w sobotę) w zajęciach informatycznych oraz z zakresu kapueiry.

Na podstawie dokonanych ustaleń stwierdza się, że nie jest wystarczająco urozmaicony czas wolny w  weekendy. Należałoby zintensyfikować rozwój zainteresowań dzieci i wzbogacanie wiedzy o otaczającym świecie wykorzystując różnorodne formy spędzania czasu wolnego.

II. Standardy opieki i wychowania

W celu sprawdzenia czy dzieci przebywające w placówce poddawane są właściwym oddziaływaniom wychowawczym przeanalizowano podstawową dokumentację.

Stwierdzono, że nie jest ona  uporządkowana i objęta spisem. Nie są prowadzone karty pobytu dzieci. W dokumentacji znajdują się diagnozy psychologiczno-pedagogiczne przekazane z placówek, z której dzieci przybyły. Diagnozy te sporządzono w 2001r. i nie charakteryzują one w sposób wyczerpujący dziecka.

W aktach znajdują się aktualne wywiady środowiskowe, sporządzone przez pracownika socjalnego z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku. Nie charakteryzują one jednak sytuacji rodzinnej wychowanka, a sporządzono je pod kątem odpłatności za pobyt dziecka w palcówce. Nie wiadomo więc jakie relacje występują w danej rodzinie, jaki jest stosunek rodziców do dziecka, czy dziecko miałoby szansę na powrót do środowiska. Nie zaznaczono również głównych dysfunkcji występujących w rodzinie.

Indywidualne plany pracy z dzieckiem (miesięczne) opracowane są dla każdego wychowanka. W planie określono potrzeby dziecka min.: zdrowotne, edukacyjne, emocjonalne, zainteresowania (zachęcanie do zajęć plastycznych), poczucie wartości (uczestniczenie w spotkaniach rodzinnych, rozmowy indywidualne), wzmacnianie więzi z rodziną naturalną dziecka, wzmacnianie pozytywnych związków (podtrzymywać i obserwować żeby nie było zakłóceń), wzmacnianie umiejętności pracy zespołowej (wspólnie planować zadania).

Podkreślono mocne strony i potrzeby dziecka oraz co w danym miesiącu należy osiągać.

W poszczególnych sferach rozwoju wyznaczono zadania do realizacji oraz sposoby ich realizacji. Na podstawie dokonanej analizy należy stwierdzić, że wyznaczone zadania sformułowano bardzo ogólnikowo i niezrozumiale o czym świadczą poniższe przykłady:

w sferze - potrzeby emocjonalne zanotowano: "nastąpiło wygaszenie emocjonalne, dostosowanie się do reguł panujących w domu", zaś jak to osiągnąć napisano: "pracować nad klimatem zaufania i szacunku" (brak wskazania konkretnych potrzeb dziecka),

w sferze - zainteresowań: "chce grać na bębnach", jak to osiągnąć: "skontaktować z panią Galiną" (z przykładu tego trudno zorientować, w jaki sposób będzie rozwijane zainteresowanie i kim jest pani Galina),

w sferze - dorośli: "preferuje relacje z dorosłymi", jak to osiągnąć: "pomagać w harmonijnym rozwijaniu relacji" (brak wskazania, na czym ma polegać ta pomoc),

w sferze - wzmacnianie więzi z rodziną naturalną dziecka: "...ma bardzo silne więzi z bratem i siostrą...", jak to osiągnąć: "podtrzymywać żeby nie było zakłóceń" (nie przewidziano relacji z biologicznym ojcem dziecka),

w sferze - poczucie wartości: "...problem z szacunkiem dla nauczycieli o mało wyrazistej osobowości...", jak to osiągnąć: "rozmowa z wychowawczynią" ( zapis niezrozumiały).

Na podstawie dokonanych analiz stwierdzono, że indywidualne plany pracy z dzieckiem zostały opracowane bez uwzględnienia podstawowych wiadomości z zakresu rozwoju dziecka, w dokumentacji bowiem brak jest diagnoz charakteryzujących dzieci. Plany opracowano prawdopodobnie na podstawie własnych obserwacji i przemyśleń. Nie uwzględniają one jednak wszystkich sfer rozwoju dziecka, a same zapisy są chaotyczne i niezrozumiałe. Nie wiadomo również jak przebiegał proces adaptacji w nowym środowisku wychowawczym. Ponadto nie uwzględniono sytuacji zdrowotnej dzieci. Nie sprecyzowano również nad jakimi deficytami szkolnymi obecnie się pracuje, jakie efekty przynosi ta praca. Zupełnie pominięto działania dotyczące organizacji czasu wolnego. W planach nie zawarto konkretnej informacji o efektach podejmowanych zadań. Odnotowuje się je w formie plusów (+). Takie oznakowanie nie charakteryzuje zmian zachodzących w rozwoju dziecka.

Indywidualne plany pracy z dzieckiem należy opracować w oparciu o aktualną dokumentację (przede wszystkim diagnozy psychologiczno-pedagogiczne i zawarte w nich wskazania specjalistów oraz wywiady środowiskowe). Plany muszą być czytelne i zrozumiałe. Praca z dzieckiem powinna obejmować wszystkie sfery rozwoju psychofizycznego dziecka. Uwzględnić należy konkretne metody i formy realizacji wytyczonych kierunków. Zapisy o efektach podejmowanych działań muszą charakteryzować dziecko.

Wspomaganie procesu opiekuńczo-wychowawczego

Jedno z dzieci uczestniczy w zajęciach socjoterapeutycznych w placówce, z której dziecko przybyło. Odbywają się one systematycznie jeden raz w tygodniu (w środy) i chłopiec bierze w nich udział regularnie.

W domu odbywają się raz w tygodniu spotykania ze wszystkimi dziećmi. Podczas tych spotkań omawiane są tematy, dotyczące prawidłowego funkcjonowania dzieci w szkole i w różnych sytuacjach społecznych, rozwijania zainteresowań min.:

1.      Po co nam nauka?

2.      Co nam przeszkadza w nauce?

3.      W jaki sposób wyraża się szacunek dla innych?

4.      Jakie sytuacje wskazują na brak szacunku?

5.      Refleksja nad rokiem 2003.

6.      Co wykorzystać na 2004r?

Zajęcia te mają na celu uświadamianie dzieciom ich potrzeb, możliwości, podniesienie wiary we własne siły i poczucia własnej wartości.

Zgodnie z § 12 rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych, placówka rodzinna zobowiązana jest współpracować z właściwym ośrodkiem adopcyjno- opiekuńczym w kwestii dokonywania okresowej oceny sytuacji dziecka i jego rodziny. Na podstawie przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono, że dotychczas nie dokonano żadnej takiej oceny.

Współpraca z instytucjami wspomagającymi proces opiekuńczo -wychowawczy

       Na podstawie udzielonych informacji stwierdzono, że Rodzinny Dom Dziecka Nr 1 w Białymstoku współpracuje z:

-         MOPR-em w zakresie kierowania dzieci do placówki,

-         Ośrodkiem Adopcyjno-Opiekuńczym w zakresie osiągnięć i porażek w pracy opiekuńczo-wychowawczej z dziećmi

-         Szkołami, do których uczęszczają dzieci (udział w zebraniach, rozmowy z nauczycielami).

Brak jest podjętej współpracy z parafiami Kościołów właściwych ze względu na miejsce zamieszkania rodziny dziecka. Dotyczy to zwłaszcza poszukiwania rodziców chrzestnych i nawiązania z nimi współpracy.

Działania na rzecz powrotu wychowanków do rodzin naturalnych.

Opiekunowie w Rodzinnym Domu Dziecka podejmują działania mające na celu podtrzymywanie więzi z rodzinami dzieci przebywających w placówce. Jedno dziecko jest odwiedzane przez ojca. Inne dzieci odwiedzają osoby spokrewnione. Nie zainicjowano jednak działań w celu ustalenia i odnalezienia rodziców chrzestnych dzieci. W dokumentacji brak jest notatek potwierdzających pracę z rodzinami dzieci, czy też ilości zaistniałych kontaktów. Niektóre zapisy są bardzo nieprecyzyjne np. "...pobyt u rodziny w Turynie". Z wyjaśnień wynika, ze wymieniona rodzina nie jest spokrewniona, tylko jest to ewentualnie przyszła rodzina adopcyjna. Tego rodzaju zapisy należałoby precyzować

Dyrektor Domu prowadzi tzw. "Księgi Życia", czyli zapiski z życia dzieci. Z treści wynika, że są to zanotowane przemyślenia dyrektora Domu. "Księga Życia" powinna być prowadzona dla dziecka i z jego udziałem. Pewne wydarzenia należałoby udokumentować np. zdjęciami tak, aby czas pobytu dziecka w placówce nie był "białą plamą" w jego pamięci.

Na podstawie przeprowadzonych czynności kontrolnych należy stwierdzić, że praca na rzecz powrotu dzieci do rodzin naturalnych, czy też działania w celu nawiązania i rozwijania kontaktów z rodzinami nie jest w pełni realizowana.

Przestrzeganie praw oraz dostępność wychowanków do informacji o swoich prawach.

       Prawa i obowiązki wychowanków zawarte są w regulaminie placówki.

System kar i nagród nie został dotychczas opracowany.

W Domu przestrzegane jest prawo do kontaktów z rodzicami. Dzieci odwiedzają swoich krewnych i rodziców. Odwiedzają również rodzinę Państwa Czerkacz. Wychowankowie są również odwiedzani przez kolegów i znajomych.

Stwierdzono, że w Domu panuje życzliwa atmosfera, jednakże w celu rozwinięcia więzi emocjonalnych między opiekunami, a dziećmi czy też ukazania właściwego modelu rodziny należałoby zorganizować w ciągu dnia chociaż jeden wspólny posiłek, spacer w czasie wolnym, czy też w okresie świątecznym wspólne wyjście do Kościoła.

Na podstawie przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono, że w Rodzinnym Domu Dziecka przestrzegane są prawa dzieci.

Kontrola Rodzinnego Domu Dziecka Nr 1 w Białymstoku została dokonana w oparciu o analizę dokumentów dotyczących placówki, wizji lokalnej oraz wyjaśnień mieszkańców domu.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Placówki.

W przypadku gdy Dyrektor nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole, może złożyć do Wojewody Podlaskiego w terminie 7 dni od dnia jego podpisania pisemne wyjaśnienia.

Dyrektor Rodzinnego Domu Dziecka

Nr 1 w Białymstoku

04.03.2004                                                                            Podpisy kontrolujących

Dyrektor

Elżbieta Czerkacz                                                                   1.Małgorzata Osipowicz

.........................................................                                      2.Krystyna Pasiuk

      (data i podpis)