Protokół
z kontroli Domu Dziecka w
Krasnem REGON - 000206411
przeprowadzonej przez
pracowników Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w
Białymstoku:
1.
Małgorzatę Osipowicz - starszego inspektora
2. Krystynę
Pasiuk - starszego inspektora
Kontrolę
doraźną przeprowadzono w dniach 22 i 24 marca 2004r. na podstawie upoważnienia
Nr 154 z dnia 19 marca 2004r., które w imieniu Wojewody wydał Z-ca Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej Pani Krystyna Golubiewska.
Kontrolujący wpisali się do książki kontroli pod poz. 29.
Kontrolę
przeprowadzono w związku z pismem Publicznego Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w
Warszawie z dnia 10.03.2004r. oraz pisma ........... z dnia 17.03.2004r.
dotyczących wyjaśnienia czy placówka właściwie realizuje swoje działania w
zakresie min.:
-
prowadzenia pracy z dzieckiem, jego rodziną i osobami
zaprzyjaźnionymi (dbałość o poszanowanie i podtrzymywanie związków
emocjonalnych dziecka z rodzicami i z innymi osobami zarówno spoza placówki,
jak i przebywającymi lub zatrudnionymi w placówce),
-
działań placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny
naturalnej,
-
współpracy z Ośrodkiem Adopcyjno - Opiekuńczym w
Białymstoku.
Ponadto
przedmiotem kontroli było wyjaśnienie kwestii udziału wychowanka w programie
"Kochaj mnie" (czy udział w programie odbywał się z poszanowaniem praw
dziecka).
Kontrola
została przeprowadzona w oparciu o przepisy wynikające z:
-
ustawy o pomocy społecznej z dnia 29.11.1990r. (Dz. U.
Nr 64 z 1998r., poz. 414 z późn. zm.),
-
rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.08.2000r. w sprawie placówek
opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 80,
poz. 900),
-
rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 lutego 2001r. w sprawie ośrodków
adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 14, poz. 132),
-
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 29.08.2000r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem
standardu wychowania i opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz
nadzoru nad jakością działań ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 74,
poz. 862).
Wyjaśnień w toku kontroli udzielali:
1.
Anna Zieniewicz - dyrektor
2.
Iwona Wyszkowska-Sacharczuk - wychowawca
3. Teresa
Rećko - wychowawca
Ustalenia kontroli
W dniu 12
marca 2004r. do Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w
Białymstoku wpłynęło pismo z Publicznego Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w
Warszawie. W piśmie zgłaszano zastrzeżenia do funkcjonowania Domu Dziecka w
Krasnem. W dniu 18 marca 2004r. wpłynęło kolejne pismo dotyczące powyższych
zagadnień od .......... którzy mieli kontakt z placówką i starają się o
przysposobienie jednego z wychowanków ........................
Podjęto
stosowne czynności kontrolne mające na celu wyjaśnienia następujących kwestii:
-
na jakiej podstawie prawnej małoletnia ............
przebywająca w Domu Dziecka w Krasnem wyjechała w okresie Świat Bożego
Narodzenia do USA do rodziny, która zamierza ją adoptować?
-
dlaczego wychowanka .......... posiadała paszport i
wizę do USA, a nigdy nie była zgłaszana do adopcji do Stanów Zjednoczonych,
-
jakie działania prowadziła placówka w celu powrotu
wychowanka ........... do rodziny naturalnej (pedagogizacja środowiska
rodzinnego),
-
w jaki sposób była prowadzona praca z dzieckiem, jego
rodziną oraz osobami zaprzyjaźnionymi (dbałość o poszanowanie i podtrzymywanie
związków emocjonalnych dziecka z rodzicami i z innymi osobami zarówno spoza
placówki, jak i przebywającymi lub zatrudnionymi w placówce),
-
czy udział wychowanka w programie "Kochaj mnie" odbywał
się z poszanowaniem praw dziecka.
-
jak przebiegała współpraca placówki z Ośrodkiem
Adopcyjno-Opiekuńczym w Białymstoku w kwestii ...................
W celu wyjaśnienia
powyższych zagadnień przeanalizowano dokumentacją dotyczącą.
w/w wychowanków. Ponadto oparto
się na udzielonych wyjaśnieniach dyrektora placówki oraz w/w pracowników.
Ustalono, że:
Wychowanka placówki ...................
wyjechała do USA w okresie Świąt Bożego Narodzenia (13.12.2003r.-10.01.2004r.)
do rodziny zaprzyjaźnionej. Przed planowanym wyjazdem dyrektor Domu Dziecka
wystąpił do Sądu Rejonowego w Białymstoku z prośbą o wyrażenie zgody na wyjazd
dziewczynki. Sąd wyraził zgodę w dniu 10.12.2003r. (zał. Nr 1 do protokołu),
Wychowanka .......... posiadała wizę do
USA. Wiza została wydana na wniosek opiekuna prawnego dziewczynki, którym
wówczas był pan Marek Hyjek - pedagog, zatrudniony w placówce. Dziewczynka
miała wyjechać do Stanów Zjednoczonych na leczenie za pośrednictwem Fundacji
Gabriela. Wyjazd nie doszedł do skutku. (zał. nr 2 do protokołu).
W toku czynności kontrolnych
sprawdzono prawidłowość zgłaszania wychowanków do przysposobienia w 2003 i 2004
roku. Ustalono, że:
w 2003r. 8 dzieci z
placówki zostało przysposobionych w tym:
-
adoptowanych za granicę - 5 dzieci,
-
adoptowanych w Polsce - 3 dzieci.
W 2004r. nie przeprowadzono
adopcji żadnego dziecka z placówki.
W chwili obecnej do
przysposobienia jest zgłoszonych 8 dzieci. Na podstawie przeanalizowanej
dokumentacji (akta dzieci przysposobionych) dotyczących procedury
przeprowadzanych adopcji stwierdzono, że w 2003r. do adopcji zagranicznych
poszło 5 dzieci, w tym 3 - do USA, 1 - do Włoch, 1 - do Belgii. Do adopcji w
Polsce poszło troje dzieci.
Należy
zauważyć, że z trojga dzieci adoptowanych do USA, dwoje zostało adoptowanych
przez rodziny, z którymi dzieci miały wcześniej kontakt (wyjeżdżały do nich
jako do rodzin zaprzyjaźnionych). Jedno dziecko adoptowano do rodziny w Belgii,
z którą utrzymywało też wcześniejszy kontakt.
W świetle
art. 8 ust. 2 i 4 rozporządzenia w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych
ośrodek (a tym bardziej placówka) nie może umożliwić kontaktu z dzieckiem i
ujawnić o nim informacji przed zakwalifikowaniem dziecka do przysposobienia.
Po dokonanej
analizie dokumentacji Domu Dziecka (zgłoszenia i przeprowadzane adopcje)
skonfrontowano ustalenia z dokumentacją Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku.
W aktach dzieci przysposobionych
znajdują się niezbędne dokumenty przy dokonywaniu adopcji. Są to:
-
karty zgłoszenia dziecka do Ośrodka
Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku (dziecko z uregulowaną sytuacją prawną),
-
postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku o
pozbawieniu rodziców władzy rodzicielskiej,
Podstawą do
stwierdzenia prawidłowości zgłaszania dzieci do przysposobienia są dokumenty.
Na podstawie ich analizy stwierdza się, że procedura zgłaszania dzieci do
Ośrodka adopcyjnego w powyższych przypadkach została zachowana. Rodziny
zagraniczne zgłaszające gotowość przysposobienia dziecka były kwalifikowane
przez ośrodki adopcyjno-opiekuńcze do tego uprawnione. Decyzję o
przysposobieniu wydał właściwy Sąd Rodzinny.
W chwili obecnej niemożliwym
jest jednak stwierdzenie, czy placówka przekroczyła swoje kompetencje dotyczące
wcześniejszych kontaktów dzieci z rodzinami, które później je przysposobiły.
W związku z
wyjaśnianiem zagadnień dotyczących wychowanka .................. analizie
poddano dokumentację osobową dziecka, dokumentację dotyczącą pracy z dzieckiem
(diagnozę psychologiczno-pedagogiczną, indywidualny plan pracy z dzieckiem),
dokumentację potwierdzającą pracę z rodziną naturalną dziecka, zeszyty
kontaktów z osobami zaprzyjaźnionymi oraz protokoły posiedzeń stałego zespołu
do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka.
Z chwilą rozpoczęcia
czynności kontrolnych o godz. 8.45 poroszono dyrektora placówki o
przedstawienie dokumentacji potwierdzającej pracę z dzieckiem i jego rodziną.
Dyrektor placówki w obecności dwóch inspektorów wyjaśnił, że nie wie gdzie
powyższa dokumentacja się znajduje. Być może jest ona w posiadaniu wychowawcy,
który wziął ją ze sobą celem uzupełnienia (dokumentacja bezwzględnie powinna
znajdować się na terenie placówki). Poproszono więc o pilny kontakt z
wychowawcą, który mieszka na terenie posesji, na której znajduje się placówka.
Wg wyjaśnień dyrektora wychowawca był niedostępny. Po wielokrotnych prośbach o
godzinie 13.30 został przedstawiony indywidualny plan pracy z dzieckiem oraz
karta pobytu dziecka. W dalszym ciągu nie otrzymano diagnozy
psychologiczno-pedagogicznej oraz dokumentacji potwierdzającej pracę z rodziną.
W tym dniu w placówce nieobecny był pracownik socjalny (praca w terenie), nie
można więc było uzyskać stosownych wyjaśnień. W drugim dniu kontroli również
był nieobecny, ponieważ pracę rozpoczynał w godzinach popołudniowych.
Z otrzymanego indywidualnego
planu pracy wykonano kserokopię, a następnie dyrektor placówki potwierdził za
zgodność z oryginałem (zał. nr 3 do protokołu).
Akta osobowe
dziecka: dokumentacja podzielona jest na cztery części (A, B, C, D). Każda
część posiada spis, który jest bardzo ogólny i nie wyszczególnia zawartych w
nim dokumentów np. część A:
-
karta wychowanka,
-
skierowanie,
-
postanowienie sądu,
-
metryka urodzenia,
-
inne dokumenty.
Dokumenty znajdujące się w
poszczególnych częściach nie są ponumerowane, więc nie można stwierdzić, czy są
kompletne. W pierwszym dniu kontroli teczka akt osobowych została dokładnie
sprawdzona. Nie stwierdzono w niej dokumentu, który znajdował się w teczce w
drugim dniu kontroli. Dotyczy to wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w
miejscu zamieszkania opiekuna prawnego. Wywiad został podpisany przez
pracownika socjalnego z placówki.
...................... Przebywa w placówce od dnia 28 lutego 2003r.
Został przywieziony przez matkę i pozostawiony w placówce na jej prośbę. W
pisemnym oświadczeniu matka stwierdziła, że jest w trudnej sytuacji i nie ma
możliwości sprawować opieki nad synem. Chłopiec jest panieńskim dzieckiem ..................
Ojcostwo dziecka zostało ustalone, jednak sąd nie przyznał praw rodzicielskich
ojcu. Ojciec biologiczny nie kontaktuje się z synem.
W dniu 17.03.2003r. PCPR wydał
decyzję o skierowaniu dziecka do placówki. W uzasadnieniu decyzji zawarto
następujące informacje:
"..W dniu 03.03.2003r. do
tutejszego centrum wpłynęła informacja z Domu Dziecka w Krasnem, iż w dniu 28.02.2003r.
przyszła .................. z synem oświadczając, że nie może zajmować się
synem, ponieważ nie ma warunków."
Sąd rodzinny wydał decyzję o
umieszczeniu dziecka w placówce dn. 24.03.2003r. na wniosek wystosowany w dniu 09.03.2003r.
Wg § 27 ust. 3 rozporządzenia w
sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych dyrektor placówki, do której zostało
przyjęte dziecko obowiązany jest powiadomić niezwłocznie, nie później niż w
ciągu 24 godzin, właściwy sąd rodzinny oraz powiatowe centrum pomocy rodzinie.
W związku z powyższym
terminowość powiadomienia ww. instytucji o przyjęciu dziecka nie została
zachowana.
Dnia 3 kwietnia 2003r. pedagog
zatrudniony w placówce poinformował sąd, że w dniu 02.04 br. przeprowadził
wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania matki dziecka, gdzie zastał ją w
towarzystwie dwóch mężczyzn co skłania do obaw, ze matka nieodpowiednio
wykorzystuje swój wolny czas. Matka odwiedza swoje dziecko raz w tygodniu.
Dziecko źle reaguje na wizyty matki.
W powyższej notatce nie
zamieszczono informacji np. o dalszej
rodzinie dziecka.
Ponadto w aktach dziecka znajduje
się wywiad środowiskowy sporządzony przez MOPR w Białymstoku z dnia
15.04.2003r. Wywiad przeprowadzony został pod kątem odpłatności za pobyt
dziecka w placówce. Zanotowano, że matka wynajmuje mieszkanie, utrzymuje się z
prac dorywczych, za które otrzymuje ok. 200zł.
Z powyższych informacji należy
wnioskować, że matka nie posiada stosownych środków, aby wychowywać syna. Na
podstawie wywiadu nie można określić jakie relacje panują między matką, a
dzieckiem i czy istnieje szansa na zmianę jej sytuacji przy udzieleniu
wsparcia.
Z zeszytu kontaktów wynika, że
matka od chwili pobytu chłopca w placówce (28.02.2003r.) do czerwca 2003r.
odwiedzała dziecko dosyć często. Z notatek nie wynika, aby w tym czasie była
pod wpływem alkoholu.
Kontakty z dzieckiem
przedstawiały się następująco:
1.
10.03.03 - poproszono matkę o dokumentację zdrowotną.
Poinformowano o stanie zdrowia dziecka i jego zachowaniu.
2.
23.03.03.- mama przyniosła książeczkę zdrowia.
3.
29.03.03. - mama była w godz. 14 - 17. Spacerowała i
karmiła dziecko. Pytała o zdrowie i zachowanie syna.
4.
04.05.03. - pytała o zdrowie syna. Spacerowała z nim i
bawiła się. Pozwalała na wszystko dziecku nie zważając na złe zachowanie.
5.
11.05.03. - mama przywiozła jedzenie. Cały czas bawiła
się z dzieckiem. Pytała wychowawcę o zdrowie ................
6.
16.05.03. - rozmowa telefoniczna. Matka pytała o
zdrowie dziecka. Obiecała, że przyjedzie.
7.
25.05.03. - matka bawiła się z dzieckiem. Pytała o
zachowanie. Poszła do sklepu. Mimo zakazu zabrała ze sobą wychowankę.
Częstowała papierosami inne dzieci. Chodziła z innym wychowankiem za rękę.
Z akt dziecka wynika, że matka
zwracała się dwukrotnie z prośbą do sądu o urlopowanie dziecka do domu na
wekendy. Sąd nie wyraził na to zgody.
Z powyższych notatek nie wynika,
aby przeprowadzano z matką rozmowy na temat przyszłości jej syna lub też, czy
matka wiąże nadzieje na unormowanie swojej sytuacji, a tym samym powrotu jej
dziecka do domu. Kontakty z matką miały miejsce przez okres 3 miesięcy.
Ostatnia prośba do sądu o urlopowanie dziecka miała miejsce
02.06.2003r.(decyzja odmowna). Na podstawie powyższych kontaktów można
wnioskować, że matka była związana z dzieckiem emocjonalnie i interesowała się
jego zdrowiem.
W drugim dniu kontroli
przedstawiono osobom kontrolującym plan
pracy z rodziną ................... (brak w pierwszym dniu kontroli).
Zakłada on:
-
uwrażliwić matkę na potrzeby emocjonalne dziecka,
-
podjąć działania na rzecz poprawy warunków bytowych
matki,
-
nawiązać kontakt z dalszą rodziną.
Poniżej przedstawiono daty
kontaktów matki z dzieckiem oraz innych wydarzeń dotyczących życia wychowanka.
Odnotowano tylko dwie wizyty
matki w placówce (wg zeszytu kontaktów - 6 wizyt oraz rozmowa telefoniczna).
Brak jest również wzmianki o tym, że matka chciała urlopować dziecko. Dnia
25.05.2003r. zanotowano: "wizyta pracownika w mieszkaniu. Byli obecni tylko
dwaj panowie, nie chcieli ujawnić miejsca pobytu ................
Należy podkreślić, że w tym
dniu matka dziecka przebywała w placówce o czym zanotowano w zeszycie
kontaktów.
Z zapisu 27.05.2003r. wynika, że
placówka przeprowadziła rozmowę z pracownikiem ewidencji ludności, aby uzyskać
informację na temat miejsca pobytu ....................
Jest to niezrozumiałe
zważywszy na fakt, że matka dziecka odwiedzała syna dość regularnie w placówce,
ponadto w tym samym czasie zwracała się z prośbą do sądu o urlopowanie syna.
Następny zapis brzmi: "Znalezienie
innej formy opieki nad dzieckiem", wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej.
W powyższym planie pracy z
rodziną nie ma wzmianki o próbie nawiązania kontaktów z dalszą rodziną (jak
zakładano), ewentualnej porażce w działaniach, próbie pomocy matce, skierowania
jej do instytucji mogących udzielić pomocy, poszukiwania np. rodziców
chrzestnych itd.
Wg § 28
ust. 4 rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych. Stały zespół
do okresowej oceny sytuacji dziecka zobowiązany jest niezwłocznie dokonać oceny
sytuacji dziecka przyjętego do placówki na wniosek rodziców.
W tym celu przeanalizowano
protokoły posiedzeń stałego zespołu do okresowej oceny sytuacji dziecka.
Stwierdzono, że od chwili
przyjęcia ................ (28.02.2003r.) Zespół odbył posiedzenie
03.06.2003r.( trzy miesiące po przyjęciu dziecka).
W protokole zanotowano: .......................
Rodzice żyją. Dziecko odwiedza matka. Jest bardzo nieodpowiedzialna, pali
papierosy na terenie domu dziecka razem z innymi dziećmi. Nie uczy chłopca
niczego. ............ po wizycie mamy jest niegrzeczny, niespokojny. Matka w
jeden dzień burzy pracę wychowawczą. Wg Zespołu matkę należy pozbawić władzy
rodzicielskiej i oddać chłopca do adopcji.
Na posiedzeniu Zespołu nie
omawiano karty pobytu dziecka, nie określono aktualnej sytuacji rodziny
dziecka, nie analizowano stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną, nie
modyfikowano indywidualnego planu pracy (§ 11 ust. 2 rozporządzenia w
sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych).
W protokole nie ma wzmianki o
obecnej sytuacji matki, czy też wyczerpanych metodach pracy z rodziną oraz
poszukiwania dalszej rodziny dziecka. Nie ma też wzmianki jakie instytucje
zostały włączone w proces pedagogizacji matki. Nie wiadomo również, czy matka
rokuje jakiekolwiek nadzieje na przyszłość.
Do dnia kontroli odbywały się
posiedzenia Stałego zespołu jednakże w żadnym z protokołów nie ma wzmianki o ....................
mając na uwadze, że sytuacja dziecka w trakcie pobytu w placówce uległa
radykalnej zmianie.
Osoby kontrolujące poinformowały
o swoich spostrzeżeniach dyrektora placówki. Po rozpoczęciu czynności
kontrolnych w drugim dniu kontroli stwierdzono, że do protokołu z posiedzenia
Zespołu w dniu 17.02.2004r. sporządzono aneks, w którym scharakteryzowano
sytuację .......... od chwili przyjęcia do placówki. Scharakteryzowano również
sytuację innych 10 wychowanków pominiętych na posiedzeniach. Na temat ..........
zamieszczono znacznie więcej informacji niż na temat innych wychowanków.
Analizując sytuację dziecka nie uwzględniono punktów określonych w § 11 ust. 2
rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych. Aneks został
podpisany przez dyrektora placówki jako przewodniczącego Zespołu. Brak było
podpisu osoby protokołującej oraz nie zostali wymienieni uczestnicy posiedzenia.
Karta pobytu dziecka nie jest podpisana
nazwiskiem dziecka. Brak również podpisu wychowawcy. Pierwszy miesiąc pobytu
chłopca w placówce (marzec) nie został uzupełniony. Stosunek rodzica do dziecka
w kwietniu i maju 2003r. został oceniony na 3 pkt. (w pięciopunktowej skali). W
kolejnych miesiącach oceniono na 0. Należy podkreślić fakt, że w miesiącu
maju stosunek matki do dziecka oceniono dość dobrze natomiast na posiedzeniu Zespołu 3 czerwca 2003r.
podjęto decyzję o pozbawieniu matki praw i w konsekwencji oddania chłopca do
adopcji.
Funkcjonowanie emocjonalne
dziecka w pierwszych miesiącach oceniono na 2 pkt. Następnie na 3, 4 i 5 pkt. W
rubryce znaczące dla dziecka wydarzenia zanotowano: "Wyjazd do ................".
Z komentarza nie można wywnioskować kim są Ci Państwo i co wniósł wyjazd w
życie chłopca. Odnotowano również, że od miesiąca czerwca matka .......... nie
odwiedza
i nie interesuje się nim. Przy
tym zapisie nie umieszczono daty.
Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna
dziecka została przedstawiona osobom kontrolującym w drugim dniu
przeprowadzanych czynności kontrolnych.
Diagnoza została sporządzona
przez pedagoga z placówki i opatrzona datą 15.04.2003r.
W diagnozie krótko
scharakteryzowano sytuację rodzinną dziecka, a następnie przedstawiono wyniki
badań psychologiczno-pedagogicznych.
Wskazano na opóźnienie wieku
biologicznego względem wieku rozwojowego. Nie ma kontaktu werbalnego z
dzieckiem. Wydaje się, ze dziecko nie rozumie poleceń i nie zna funkcji
zabawek. Jest niesamodzielne w sferze fizjologicznej. Zaburzona jest sfera
emocjonalna dziecka. Często płacze bez wyraźnego powodu, sztywnieje, patrzy w
jeden punkt. Agresywnie reaguje na inne dzieci. W obecności wychowanków staje
się pogodnym i ufnym dzieckiem. W pracy indywidualnej ........ wykazuje
progres. Powtarza niektóre wyrazy, spiętrza klocki.
Diagnozę opatrzono 3 wskazówkami
do pracy.
1.
Zintensyfikować pracę indywidualną z dzieckiem kładąc
szczególny akcent na rozwój mowy z wykorzystaniem zestawu "Od obrazka do
słowa".
2.
Skonsultować się z lekarzem pedriatrą lub neurologiem
"dziwne zachowania ................. - sztywnienie ciała".
3.
W przypadku braku kontaktów z matką dziecka wnioskować
o pozbawienie jej władzy rodzicielskiej i przygotować dziecko do adopcji.
Diagnoza
psychologiczno-pedagogiczna nie charakteryzuje w sposób wyczerpujący dziecka.
Nie zostały ujęte wszystkie sfery rozwoju. Nie wiadomo jakie są więzi
emocjonalne między matką, a dzieckiem. W diagnozie występują sprzeczności.
Dotyczy to kontaktów z innymi dziećmi.
W 3 wniosku
do pracy pedagog wskazuje, że w przypadku braku kontaktu dziecka z matką należy
pozbawić matkę praw rodzicielskich. Diagnoza była pisana w okresie, kiedy
matka odwiedzała dziecko (prosiła również o urlopowanie). W notatkach z
odwiedzin (zeszyt kontaktów) są adnotacje, że spacerowała z synem, czy też jego
karmiła. Po dniu sporządzenia diagnozy (15.04.2003r) matka w dalszym ciągu
odwiedzała dziecko. W diagnozie nie ma wzmianki o pedagogizacji matki,
udzielaniu jej porad, jakiejkolwiek pomocy oraz jej reakcji na te działania.
Kontrowersje budzi fakt, że
niespełna 2 miesiące po przyjęciu dziecka, przy odwiedzinach matki, przy ocenie
jej stosunku do dziecka na 3 pkt. wspomina się o pozbawieniu praw
rodzicielskich.
Indywidualny plan pracy z dzieckiem
(stwierdzono wg numeracji stron - brak strony 4, 6, 7 oraz 9- obecność tej
strony stwierdzono w drugim dniu kontroli.) opracowano w następujących sferach:
1.
Sytuacja rodzinna dziecka.
2.
Funkcjonowanie dziecka w placówce.
3.
Stan zdrowia i rozwój fizyczny dziecka.
4.
Uwagi z spostrzeżenia o zachowaniu dziecka (dokument
nie znajdował się przy indywidualnym planie pracy w pierwszym dniu kontroli,
stwierdzono obecność w dokumentacji w drugim dniu kontroli - str. 9 dokumentu).
5.
Znaczące wydarzenia w życiu dziecka.
W pierwszej sferze w kilku
zdaniach scharakteryzowano sytuację dziecka: "...matka posiada ograniczoną
władzę rodzicielską, często zmienia miejsce zamieszkania, nie pracuje.
Dziadkowie dziecka są alkoholikami. ................. nie interesują się."
Zamieszczono również adnotację, że matka została pozbawiona praw, ojcu zaś nie
przyznano praw rodzicielskich.
W rubryce "kontakty rodziców z
dzieckiem" odnotowano dwukrotne odwiedziny matki (wg zeszytu kontaktów matka
syna odwiedzała sześciokrotnie). Brak jest adnotacji o staraniach matki w celu
urlopowania syna.
W dniu 18.09.2003r.
sporządzono notatkę: "Mama nie odwiedza ............. - wystąpić do sądu o
pozbawienie praw rodzicielskich - napisać wniosek". Wg dokumentacji osobowej
dotyczącej dziecka wniosek do sądu o pozbawienie matki praw rodzicielskich
wpłynął 9 września 2003r. (potwierdzenie przez biuro podawcze).
W związku z powyższym należy
wnioskować, że wychowawca nie był zorientowany w sytuacji dziecka i nie
wiedział, że do sądu złożono stosowny wniosek 9 dni wcześniej.
W rubryce "odpowiedzialność za
dziecko" zanotowano: "17.05.03 - mama zaprzestała odwiedzać syna". Wg
zeszytu kontaktów matka odwiedziła syna w maju (do chwili sporządzenia notatki)
w następujące dni: 04.05.2003r., 11.05.2003r. oraz w przeddzień sporządzenia
notatki odbyła rozmowę telefoniczną pytając o zdrowie ....................
Należy podkreślić fakt, że ten
sam wychowawca wypełniając kartę pobytu dziecka w miesiącu maju stosunek
rodziców do dziecka ocenił na 3 punkty (w pięciopunktowej skali).
W rubryce "kontakty dziecka z
dalszą rodziną zanotowano: "Nikt z rodziny ................ nie odwiedza.
Poszukać rodziny zaprzyjaźnionej. 10.09.03. - stał się bohaterem serialu
"Kochaj mnie". 30.11.03 - odwiedza go rodzina z ............. ale nic nie
mówią o swoich zamiarach. Podtrzymywać znajomość. Zapraszać do odwiedzania".
W zeszycie kontaktów w dn.
05.10.2003r. zanotowano: "............... wiążą swą przyszłość z ...................
przywiozła mu słodycze i samochód."
Powyższe zapisy nie są ze sobą
zgodne. Wychowawca udzielający wyjaśnień stwierdził, że nie wie dlaczego zrobił
taki zapis w indywidualnym planie wiedząc o wcześniejszym zapisie w zeszycie
kontaktów i jego treści. Ponadto należy zauważyć, że .................
wielokrotnie odwiedzali chłopca na dyżurach wymienionego wychowawcy. Wychowawca
stwierdził, że byli z chłopcem emocjonalnie związani. Zabierali go na spacery i
brali udział w zabiegach pielęgnacyjnych.
W planie odnotowano, że należy
nawiązać kontakt z dziadkami chłopca. W efektach działań 7.05.2003r odnotowano:
"Dziadkowie byli pijani. Z wywiadu wynika, że nadużywają alkoholu". Zapis nie
wskazuje kto odwiedził dziadków. Czy była to wizyta jednorazowa, skąd pochodzą
informacje o uzależnieniu dziadków? Czy poczyniono starania w celu odnalezienia
rodziców chrzestnych? Czy próbowano matkę skierować do ośrodków pomocy
społecznej (chociaż zostawiając dziecko matka zaznaczyła w podaniu, że nie ma
środków na utrzymanie syna).
W rubryce "funkcjonowanie dziecka
w placówce" zapisywano obserwacje dotyczące reakcji chłopczyka na inne dzieci
oraz jego stosunek do pracowników zatrudnionych w placówce.
W rubryce "stan zdrowia i rozwój
fizyczny dziecka" zanotowano uwagi o wadze i wzroście dziecka, jego
samodzielności przy zabiegach higienicznych, o rozwoju mowy i przyswajaniu
nowego słownictwa. Stwierdzono również, że dziecko nie należy do żadnej grupy dyspanseryjnej.
W dn. 20.04.2003r. zanotowano - zdrowy.
Wychowawca twierdził, że
opracowując indywidualny plan pracy z dzieckiem posiłkował się diagnozą
psychologiczno-pedagogiczną oraz wywiadem środowiskowym. W diagnozie, która
była sporządzona 15.04.2003r. pedagog wyraźnie zaleca konsultację w poradni
neurologicznej lub pedriatrycznej ze względu na tzw. "sztywnienie ciała" i
dziwne zachowania chłopczyka. W indywidualnym planie pracy nie ma o tym
żadnej wzmianki. Czy w przeciągu 5 dni sztywnienie ciała przeszło, a jeśli tak
dlaczego tego nie zanotowano?
W rubryce "uwagi i spostrzeżenia
o zachowaniu dziecka" również nie zanotowano spostrzeżeń o sztywnieniu ciała,
czy patrzeniu w jeden punkt. Odnotowano, że ....... płacze podczas wizyt mamy,
biega, krzyczy, zachowuje się dziwnie. Nocą bywa niespokojny, budzi się,
płacze. Nie zanotowano jak dziecko reaguje na odwiedziny rodzin
zaprzyjaźnionych.
W "znaczących dla dziecka
wydarzeniach" odnotowano fakt pozbawienia matki praw rodzicielskich, wyjazdy
dziecka oraz udział w programie "Kochaj mnie".
Zdaniem
kontrolujących odwiedziny matki, czy chociażby odwiedziny rodziny
zaprzyjaźnionej są dla dziecka ważnym wydarzeniem, a tych faktów nie odnotowano.
Wnioski z dokonanych ustaleń
Na podstawie
przeanalizowanej dokumentacji stwierdza się, że nie podjęto właściwych działań
w celu pedagogizacji środowiska rodzinnego. Należy podkreślić fakt, że matka
odwiedzała syna w placówce i była dostępna. Nie odnotowano, aby była w tym
czasie agresywna lub pod wpływem alkoholu. Wg notatek z odwiedzin i ich opisu
wynika, że matka była związana
emocjonalnie z dzieckiem. Potwierdza to ocena w karcie pobytu. Nie nawiązano
kontaktu z organizacjami i instytucjami mogącymi udzielić pomocy matce. Być
może sytuacja kobiety w późniejszym czasie uległaby poprawie i ........ mógłby
powrócić do domu. Nie podjęto pracy z dziadkami chłopca - jednorazowa wizyta w
domu dziadków nie powinna być wystarczająca. Nie poczyniono starań w celu
odnalezienia rodziców chrzestnych chociaż założono ten aspekt planując pracę z
rodziną.
Zapisy w dokumentacji dziecka
(dotyczące pracy z dzieckiem) są ze sobą wielokrotnie sprzeczne i wzajemnie
wykluczające się. Aspekty te przeanalizowano powyżej.
Świadczyć to może o
uzupełnianiu dokumentacji w trakcie prowadzonych czynności kontrolnych
(niektóre dokumenty przedstawiono w drugim dniu kontroli) lub o braku
współpracy między pracownikami, a tym samym braku przepływu informacji
dotyczących dziecka przebywającego w placówce. Budzi niepokój fakt, że
pedagog przy dość częstych odwiedzinach matki nie wskazuje na podjęcie pracy z
rodzicem (w przypadku ustania odwiedzin), tylko sugeruje wnioskowanie o
pozbawienie praw rodzicielskich. Ponadto wychowawca notuje w planie, że matka
zaprzestała odwiedzin, podczas gdy matka bywała w placówce i odwiedzała
dziecko. Fakty te mogą świadczyć o nieodpowiedzialności pracowników oraz
braku nadzoru pedagogicznego, który powinien sprawować dyrektor placówki.
Stwierdza się, że nie wyczerpano
możliwości pracy z matką, a tym samym powrotu dziecka do rodziny. Zaakceptowano
dany stan rzeczy i wnioskowano o pozbawienie praw rodzicielskich. W
indywidualnym planie pracy pominięto sferę emocjonalną dziecka, chociaż pedagog
wskazywał na zaburzenia emocjonalne.
W trakcie
prowadzonych czynności kontrolnych wyjaśnienie złożył opiekun prawny dziecka. Z
ustaleń wynika, że przy wyznaczaniu kandydata na opiekuna prawnego sugerowano
się miejscem zamieszkania osoby (miejsce zamieszkania w pobliżu sądu), a nie
dobrem dziecka. Opiekun stwierdził, że nie miał dużego kontaktu z chłopcem gdyż
dziecko nie jest przydzielone do jego grupy opiekuńczo - wychowawczej. Nie
potrafił udzielić wyczerpujących informacji o dziecku np. w sferze kontaktów
obu rodzin zaprzyjaźnionych.
Dobór
opiekuna prawnego nie powinien zależeć od miejsca jego zamieszkania.
Ustalenia
dotyczące przeprowadzenia procedury adopcyjnej ......................,
uczestnictwa chłopca w programie "Kochaj mnie" oraz charakteru kontaktów rodzin
zaprzyjaźnionych z dzieckiem.
Ustalono, że wniosek do sądu o pozbawienie matki praw
rodzicielskich złożono 09.09.2003r. W planie pracy z dzieckiem dn. 10.09.2003r.
odnotowano, że .......... stał się bohaterem programu "Kochaj mnie". W dniu 16.09.2003r.
matka wydała pisemną zgodę na udział dziecka w programie. Z ustaleń wynika, że w programie dziecko
zostało przedstawione jako dziecko do adopcji ("...........czeka w domu dziecka
na adopcję"). Należy podkreślić, że sytuacja prawna dziecka nie była
uregulowana. Decyzja sądu w tej kwestii zapadła 27.10.2003r.
W tym czasie interesowała się dzieckiem rodzina
zaprzyjaźniona z ................, która zaczęła odwiedzać dziecko w placówce.
W dniu 05.10.2003r. zanotowano w zeszycie kontaktów fakt, że rodzina wiąże swą
przyszłość z ........... Wymieniona rodzina 27.09.2003r. zgłosiła się do
Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku celem odbycia stosownego
szkolenia, niezbędnego do przysposobienie dziecka. Na podstawie ustaleń
dokonanych w Ośrodku Adopcyjno-Opiekuńczym w Białymstoku, stwierdzono, że
rodzina przeszła przeszkolenie. Z opinii sporządzonej przez ośrodek na wniosek
sądu wynika, iż powyższa rodzina czekała na zgłoszenie ............. do ośrodka
adopcyjnego po uregulowaniu jego sytuacji prawnej.
W wyniku emisji ww. programu do placówki zgłosiła się rodzina z ...........
(jak wynika z treści programu - celem adoptowania .........). W dniu 17 grudnia
2003r. rodzina z ......... złożyła wniosek do sądu o przysposobienie dziecka. W
ślad za tym w dniu 18 grudnia 2003r. do sądu złożyła wniosek o przysposobienie
chłopca rodzina z ................... (zgłoszenie do ośrodka adopcyjnego w dn.
08.01.2004r.). Rodzina z ........... złożyła wniosek o urlopowanie dziecka do
swojego domu rodzinnego na okres świąt od 22.12.2003r. do 05.01.2004r. Sąd
wyraził na to zgodę.
Chłopiec w terminie powrócił do placówki. W dniu
08.01.2004r. dziecko zostało zgłoszone do Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w
Białymstoku celem przysposobienia. Pismo zostało wystosowane przez Dyrektora
Domu Dziecka. W piśmie zamieszczono informację: "..Z informacji uzyskanych od ...........
wynika, że rodzina ma kwalifikacje rodziny adopcyjnej i złożyła wniosek do Sądu
o przysposobienie pełne małoletniego ............."
Po zgłoszeniu dziecka Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy zwrócił
się z prośbą do domu dziecka o przesłanie opinii o dziecku, której nie
dostarczono przy zgłaszaniu.
W dniu 10.01.2001r. sąd zwrócił się z prośbą do Domu
Dziecka o przedstawienie zapisów dokumentujących wizyty ................. w
placówce w celu odwiedzin .........
Dyrektor placówki w dniu 12.01.2004r. odpowiedział, że nie może
przedstawić zapisów dokumentujących obecność ............. w placówce, ponieważ
............. przyjeżdżali wg swoich upodobań.
Zdaniem kontrolujących powyższa sytuacja nie dokumentowania
kontaktów rodzin naturalnych oraz zaprzyjaźnionych z dzieckiem nie powinna mieć
miejsca w placówce, gdyż odpowiedzialność za dziecko przebywające w placówce
ponosi Państwo. Wizyty takie nie są obojętne dla dziecka. Fakt ten osoby
kontrolujące podkreślały przy przeprowadzaniu wcześniejszych kontroli.
W dniu 14.01 2004r. opiekun prawny zwrócił się do sądu z prośbą o uregulowanie
kontaktów rodzin z dzieckiem, aby kontakty przebiegały w obecności opiekuna
prawnego. Opiekun stwierdza, że nieograniczone kontakty dezorganizują życie w
placówce, a rodzina z ........... nie ma równych szans z rodziną z ........................
Wcześniejsze kontakty obu rodzin na terenie placówki odbywały się bez
zgody sądu. Po 1 stycznia 2004r. przyjęły one charakter bardzo osobisty biorąc pod uwagę fakt, że rodzina z Wrocławia
w dniach 9 - 14 stycznia 2004r spędzała z dzieckiem całe dnie udając się
do hotelu tylko na noc. Na tak zażyłe kontakty (wziąwszy pod uwagę plany
rodziny w stosunku do dziecka - toczące się postępowanie o przysposobienie)
powinien zgodę wyrazić sąd.
Sąd wyraził zgodę na osobiste kontakty obu rodzin na terenie placówki
dopiero dn. 15.01.2004r.
Na wniosek Sądu Ośrodek
Adopcyjno-Opiekuńczy w Białymstoku sporządził opinię określającą predyspozycje
obu rodzin do przysposobienia dziecka. W opinii stwierdzono, że między
dzieckiem, a z żadną z rodzin nie wykształciły się znaczące więzi emocjonalne,
a stopień zaangażowania obu rodzin jest podobny. Stwierdzono również, że na
badanie rodzina z ................. zgłosiła się z dzieckiem uprzednio
spędziwszy z nim 2 dni (rodzina zamieszkiwała na terenie placówki, umożliwiono
wówczas nawet wspólny sen z dzieckiem). Rodzina z ...................... na
badanie zgłosiła się sama, a dziecko było dowiezione przez wychowawcę.
W dniu 09.01.2004r. Ośrodek
sporządził krótką opinię o chłopcu w której zamieszczono informację: "..W
tutejszym OAO są rodziny z pełną kwalifikacją, którym moglibyśmy zaproponować
adopcję dziecka. W sytuacji, w jakiej postawił nas Dom Dziecka w Krasnem nie
mamy żadnych możliwości podjęcia ww. działań".
Osoby kontrolujące zapoznały się
z treścią materiału emitowanego w programie "Kochaj mnie". Ustalono, że w
trakcie postępowania adopcyjnego rodzina z ............... była przedstawiana w
komentarzu jako przyszli rodzice dziecka.
Wg
rozporządzenia w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych ośrodek dobiera
właściwą rodzinę adopcyjną ze względu na potrzeby dziecka. Z wyjaśnień
dyrektora Ośrodka wynika, że obecnie oczekuje 30 rodzin, które są przeszkolone
i chcą przysposobić dziecko. Nie dano im jednak szansy. Nie dano szansy również
dziecku, aby została wybrana rodzina ta "najwłaściwsza". Ośrodek nie wprowadzał
swoich rodzin do trwającego już postępowania, aby nie komplikować bardziej
zaistniałej sytuacji.
Wnioski
Wychowanek
placówki został przedstawiony w programie "Kochaj mnie" jako dziecko oczekujące
w domu dziecka na adopcję. W tym czasie sytuacja prawna wychowanka nie była
uregulowana. Matka wydała zgodę na uczestnictwo dziecka w programie
16.09.2003r. W dokumentacji są zaś zapisy z 10.09.2003r. o tym, że .........
stał się bohaterem programu. Zapisy świadczą o nieprawidłowościach w
postępowaniu.
-
Przedstawienie w innym świetle sytuacji ........... zajęcia
logopedyczne odbywające się dwa razy w tygodniu
- tą formą pracy objętych jest pięcioro dzieci,
spowodowało w konsekwencji walkę obu rodzin o
dziecko. Prawdopodobnym jest, że przedstawione wydarzenia odbiją się na
dziecku.
Odpowiedzialność za dziecko
umieszczone poza rodziną - w placówce ponosi państwo. Za przestrzeganie standardów
opieki i wychowania oraz praw dziecka na terenie placówki odpowiada dyrektor
placówki. Mimo zgody matki na uczestnictwo w programie dyrektor placówki
powinien autoryzować nagranie przed jego emisją, aby zamieszczony komentarz nie
naruszał zbyt mocno prywatności dzieci. Ponadto w tym przypadku zostały podane
nieprawdziwe informacje o dziecku (nieuregulowana sytuacja prawna).
Przedstawienie chłopca jako dziecka niechcianego, porzuconego przez matkę może
w niedługim czasie mieć znaczący wpływ na życie dziecka, bowiem środowisko tak
to zapamięta. W tym przypadku nie można mówić o zachowanym poczuciu
bezpieczeństwa.
Placówka powinna
poszukiwać rodziny zaprzyjaźnione, powinna również zachęcać te rodziny do
odwiedzania dzieci w placówce. Jednakże w przypadku gdy pojawia się rodzina z
bardzo sprecyzowanymi planami w stosunku do wychowanka - kontakty
nieograniczone z dzieckiem winne być uregulowane przez sąd. W tym przypadku
kroki proceduralne zostały podjęte zbyt późno. W konsekwencji ośrodkowi
adopcyjnemu nie dano szansy, aby dziecku dobrać najwłaściwszą rodzinę w
stosunku do jego potrzeb.
Postawa
Domu Dziecka w Krasnem była niewłaściwa.
Kontrola Domu Dziecka w Krasnem została dokonana w oparciu o analizę
dokumentów dotyczących placówki oraz wyjaśnień pracowników.
Protokół
sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje
Dyrektor Placówki.
W przypadku gdy Dyrektor nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w
protokole, może złożyć do Wojewody Podlaskiego w terminie 7 dni od dnia jego
podpisania pisemne wyjaśnienia.
Dyrektor Domu
Dziecka Podpis
kontrolującego
im. J.Korczaka 1.M
Osipowicz
Anna
Zieniewicz 2.K.Pasiuk
15.04.2004r.