P r o t o k ó ł

kontroli Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej w Suwałkach Regon: 000206428

przeprowadzonej przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku:

1.      Małgorzatę Osipowicz - starszego inspektora

2.      Krystynę Pasiuk - starszego inspektora

Kontrolę przeprowadzono w dniu 22 kwietnia 2004r. na podstawie upoważnienia Nr 170 z dnia 21.04.2004., które w imieniu Wojewody wydał Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Pan Andrzej Kozłowski.

Kontrolą za okres od 01.01.2003r. do miesiąca poprzedzającego dzień kontroli objęto przestrzeganie standardów opieki i wychowania - opracowywanie indywidualnych planów pracy z dzieckiem i ich modyfikacja

wynikających z :

-         ustawy z dnia 29.11.1990r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64 z 1998r., poz. 414 z późn. zm.),

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 01.09.2000r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr 80, poz. 900),

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.08.2000r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu wychowania i opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad jakością działań ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 74, poz. 862),

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 października 2001r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie dla pełnoletnich osób z rodzin zastępczych oraz osób opuszczających niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych i domów pomocy społecznej, zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich i specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze (Dz. U. Nr 120, poz. 1293).

Wyjaśnień w toku kontroli udzielali:

Sławomir Niedźwiedzki - dyrektor,

Katarzyna Sikorska - pracownik socjalny,

Agnieszka Konopka - pracownik socjalny,

Ewa Starczewska - psycholog,

Jerzy Dąbrowski - wychowawca.

Ustalenia kontroli

W dniu kontroli wg księgi ewidencji w placówce przebywało 36 wychowanków.

Od 01.01.2003r. do dnia kontroli ruch wychowanków przedstawiał się następująco:

-         wychowankowie, którzy odeszli do placówek opiekuńczo - wychowawczych o charakterze resocjalizacyjnym - 4,

-         wychowankowie, którzy powrócili do domu rodzinnego - 24,

-         wychowankowie umieszczeni w rodzinie zastępczej - 6,

-         wychowankowie usamodzielnieni - 4,

-         wychowankowie przysposobieni - 0,

-         wychowankowie zgłoszeni do adopcji - 0.

W dniu kontroli na ucieczce przebywało 6 wychowanków.

Standardy opieki i wychowania

Na podstawie przeanalizowanej dokumentacji stwierdzono, że karty pobytu dzieci prowadzone są na bieżąco. Ocenione są wszystkie sfery rozwoju. Nie we wszystkich przypadkach wyszczególniono znaczące dla dziecka wydarzenia oraz nie zawsze karty opatrzono komentarzem.

Wywiady środowiskowe sporządzono dla wszystkich rodzin. Pracownicy socjalni opracowali własne druki wywiadów dostosowane do potrzeb placówki. Uwzględniane są w nich dysfunkcje występujące w rodzinach, stosunek rodziców do dzieci, metody wychowawcze stosowane w domu rodzinnym. Wywiady są na bieżąco aktualizowane wraz ze zmieniającą się sytuacją rodziny. Ponadto odnotowywane są wszystkie kontakty pracowników z bliższą i dalszą rodziną.

Diagnozy psychologiczno - pedagogiczne opracowane są dla każdego dziecka.

Diagnozy opracowano rozdzielnie - oddzielnie sporządził opinię psycholog, a oddzielnie pedagog. W obu przypadkach opinie opatrzone są wskazówkami do pracy z dzieckiem.

Opinie psychologiczne charakteryzują poziom rozwoju intelektualnego dziecka, rozwój sfery emocjonalnej i społecznej oraz relacje z rodziną. Opinia jest opatrzona wskazówkami do pracy z dzieckiem w których np. jest mowa o udziale dziecka w terapii grupowej. Nie ma jednak wzmianki jaki zakres powinna obejmować terapia. Dotyczy to również wskazówek typu" "..stymulować rozwój potrzeb poznawczych".  Tego rodzaju wskazówki należałoby uszczegółowić. Ponadto sfera emocjonalna wychowanków powinna być dokładniej scharakteryzowana.

Opinie pedagogiczne w stopniu dobrym charakteryzują poziom wiadomości i umiejętności szkolnych. Wyszczególnione są podstawowe dysfunkcje szkolne wychowanków. Jednak wytyczone wskazówki do pracy z dzieckiem w stosunku do stwierdzonych dysfunkcji są pobieżne. Brak jest również wzmianki jakie aspekty należy utrwalać i rozwijać, tak aby dostrzec mocne strony dziecka.

W przypadku wielu opinii zarówno ze strony psychologa i pedagoga niewiele jest wzmianek o rozwijaniu konkretnych zainteresowań dzieci. Wiadomości w tym zakresie są bardzo ogólne.

Indywidualne plany pracy z dzieckiem opracowano dla każdego wychowanka. Forma pisania planów na przestrzeni 3 lat ulegała zmianie. Wychowawcy opracowujący plany starali się wypracować formę najbardziej charakteryzującą dziecko. W chwili obecnej plany opracowane są w 5 sferach rozwoju:

-         podtrzymywanie więzi z rodziną,

-         wspomaganie systemu dydaktycznego szkoły,

-         zaspokajanie potrzeb socjalno - bytowych i zdrowotnych,

-         funkcjonowanie społeczne w placówce i poza nią,

-         rozwój zainteresowań i zamiłowań.

W każdej sferze wyznaczono cele do realizacji, formy i metody pracy z dzieckiem i rodziną oraz przewidziano odnotowywanie efektów realizowanych zadań.

W planach uwzględniono większość wskazówek psychologa i pedagoga. Zdarzają się jednak bardzo ważne pominięcia typu:

Psycholog zaleca pracę nad niwelowaniem wulgaryzmów. Osoba opracowująca plan pominęła ten aspekt. Dotyczy to również sfery dydaktycznej, gdzie pedagog wskazuje na problemy z czytaniem czy pisownią. W planie nie ma o tym wzmianki. Przy zapisach efektów realizowanych zadań brak dat sporządzonych notatek. Zapisy efektów winne być sporządzane bardziej precyzyjnie.

W planach zbyt mało uwagi poświęcono pracy nad rozwojem zainteresowań, wzbogacaniu wiedzy o otaczającym świecie, kształcenia umiejętności, rozwojowi indywidualnych zdolności. Brak jest wyznaczonych zadań w celu uczenia planowania zajęć codziennych, organizacji czasu wolnego czy też uczenia samodzielności w życiu. W przypadku starszych wychowanków brak jest wzmianki o ich planach na najbliższą przyszłość.

Indywidualne plany pracy z dzieckiem są sukcesywnie modyfikowane jednak przy kolejnej modyfikacji należy uwzględnić powyższe aspekty.

Działania placówki na rzecz powrotu wychowanków do rodziny naturalnej.

Jednym z głównych kierunków podejmowanych oddziaływań na osobę dziecka jest umożliwienie mu powrotu do środowiska rodzinnego. W tym celu placówka nawiązuje i sukcesywnie rozwija współpracę z rodziną naturalną dziecka. Jest to proces długotrwały i przebiegający na licznych płaszczyznach. W proces pedagogizacji rodzin angażowane są liczne instytucje.

Sukcesywnie nawiązywana jest współpraca z parafiami Kościołów i związków wyznaniowych właściwych ze względu na miejsce zamieszkania rodziców naturalnych. Proboszcz jednej z parafii zorganizował pomoc przy remoncie domu. Tym samym współpraca z parafiami powinna być rozwijana, bowiem należy wykorzystać autorytet Kościoła w małych środowiskach. Bardzo ważnym elementem jest organizowanie tzw. spotkań integracyjnych. W maju 2004r. planowane jest zorganizowanie majówki z ogniskiem, w której wezmą udział rodzice oraz wychowankowie placówki. Ponadto również w  kwietniu 2004r. zorganizowane ma być spotkanie z rodzicami wychowanków na którym zostaną omówione przepisy dotyczące świadczeń rodzinnych.

Planując zagadnienia do realizacji w planie pracy z rodziną przewidziano przeprowadzanie z rodzicami rozmów na temat konieczności utrzymania kontaktów z dzieckiem i odwiedzania jego na terenie placówki. Rodzice zapraszani są na wszelkiego rodzaju uroczystości jak np. kolacja wigilijna. Rodzice są również zachęcani do zabierania dzieci do domu rodzinnego w dni wolne od nauki. W celu pedagogizacji środowiska rodzinnego przewidziano działania w celu ukazywania sposobów szukania pracy, pomoc w sporządzaniu pism do urzędów, kształtowanie umiejętności planowania wydatków i oszczędnego gospodarowania budżetem, utrzymywanie więzi emocjonalnych między rodzicami, a dziećmi. W tzw. zeszytach kontaktów odnotowywane są wszystkie wizyty rodzin w placówce oraz wizyty pracowników w domach rodzinnych wychowanków. W wyniku podejmowanych działań w 2003r do dnia kontroli do domów rodzinnych powróciło 24 wychowanków.

Pracownicy socjalni przeprowadzając wywiady środowiskowe uwzględniają relacje panujące w rodzinie, stosowane metody wychowawcze. Szczególnie podkreślane są dysfunkcje występujące w danej rodzinie. Pracownik socjalny po przeprowadzonym wywiadzie środowiskowym opracowuje kierunki pracy z daną rodziną. W następstwie należy zapisywać efekty podejmowanych działań.

Systematycznie odwiedzanych jest przez rodzinę 21 dzieci. Sporadycznie odwiedzanych jest 11 dzieci. 4 dzieci nie jest odwiedzanych przez rodziców i wyjeżdża do domu rodzinnego tylko na okazjonalne święta, ferie i wakacje (duże odległości do domów rodzinnych).

Współpraca z instytucjami

W celu wzmocnienia procesu opiekuńczo - wychowawczego placówka współpracuje z następującymi instytucjami:

1.      Miejskimi Ośrodkami Pomocy Społecznej w zakresie:

-         kierowania wychowanków do odpowiednich placówek opiekuńczo - wychowawczych,

-         usamodzielnień wychowanków.

2.      Sądami w zakresie:

-         sporządzania opinii okresowych dotyczących zachowania i postępów w nauce dzieci przebywających w placówce,

-         sporządzania wniosków w sprawach dotyczących zmiany postanowień sądowych, zmiany środków wychowawczych.

3.      Komendą Miejską Policji w zakresie:

-         przesłuchiwania wychowanków w charakterze świadków lub uczestników kradzieży, włamań, pobić itp.,

-         prowadzenia pogadanek dotyczących bezpieczeństwa na drogach, zagrożenia uzależnieniami,

-         interwencji w wypadkach zagrożenia bezpieczeństwa wychowanków.

4.      Poradnią psychologiczno - pedagogiczną w zakresie:

-         sporządzania orzeczeń kwalifikacyjnych wychowankom, u których badania psychologiczne wykazały upośledzenie umysłowe,

-         udziału w posiedzeniach zespołu do okresowej oceny sytuacji dziecka,

-         udziału pracowników pedagogicznych placówki w szkoleniach specjalistycznych.

5.      Organizacjami wyznaniowymi i Kościołami w zakresie:

-         oddziaływania resocjalizacyjnego na rodziców naturalnych, dzieci przebywających w placówce,

-         pomocy materialnej ubogim rodzicom, dzieci przebywających w placówce.

6.      Szkołami podstawowymi, gimnazjalnymi, zawodowymi w zakresie:

-         kształcenia wychowanków,

-         nadrabiania opóźnień szkolnych,

-         wspólnych oddziaływań wychowawczych.

7.      Poradniami lekarskimi ogólnymi i specjalistycznymi w zakresie:

-         opracowania diagnozy lekarskiej wychowankom,

-         zastosowania odpowiedniego leczenia potrzebującym wychowankom.

Działalność stałego zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka.

Na podstawie protokołów z posiedzeń stałego zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka stwierdzono, że w 2003r. odbyło się 6 posiedzeń , zaś w 2004r. - 1 posiedzenie ww. zespołu.

Tematyka posiedzeń obejmowała:

-         analizę kart pobytu,

-         okresową ocenę sytuacji dziecka,

-         omówienie stosowanych metod pracy z dzieckiem i rodziną,

-         ocenę aktualnej sytuacji dziecka,

-         modyfikację (w miarę potrzeb) indywidualnych planów pracy z wychowankiem.

Z protokołów wynika, że analizowano również zagadnienia tj.: badania lekarskie, psychologiczne dzieci, sytuację szkolną, zachowanie dziecka w placówce i poza nią. W protokołach są informacje dotyczące umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej.

Podczas kontroli stwierdzono, że tematyka posiedzeń obejmowała wszystkie zagadnienia określonych w § 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Organizacja czasu wolnego i zajęcia terapeutyczne

W placówce odbywają się różnego typu zajęcia opiekuńczo - wychowawcze. Dzieci uczestniczą w nich w zależności od zainteresowań. Stwarzane są im warunki do brania udziału w różnych formach działalności sportowo-rekreacyjnej i kulturalnej. Wychowankowie rozwijają swoje zainteresowania i uzdolnienia uczestnicząc w takich zajęciach jak: czytelnicze, z gospodarstwa domowego, sportowe, komputerowe, plastyczne. Na terenie placówki organizowane są imprezy okolicznościowe typu: urodziny, imieniny, Dzień Kobiet, Wigilia, śniadanie wielkanocne.

Dzieci przebywające w placówce objęte są różnego typy zajęciami terapeutycznymi tj.:

-         zajęcia socjoterapeutyczne,

-         zajęcia psychoterapeutyczne,

-         zajęcia relaksujące,

-         terapia zajęciowa,

-         zajęcia korekcyjno-wyrównawcze,

-         zajęcia logopedyczne.

Psycholog i pedagog prowadzą terapię indywidualną i grupową. W placówce realizowane są różne programy terapeutyczne.

1.      Program profilaktyczny - "Życie i miłość" prowadzony był w okresie od 16 grudnia 2002r. do 17 maja 2003r. w dwóch grupach wiekowych. Obejmował zagadnienia dotyczące form zdrowego spędzania czasu wolnego, rozpoznawania uczuć własnych i cudzych, sposobów zachowań asertywnych, spojrzeń na seksualność w kontekście miłości, odpowiedzialności oraz religii, cierpienia, niepełnosprawności, władzy i prawa. Program miał na celu przygotowanie młodzieży do życia w okresie wczesnej dorosłości oraz do życia w rodzinie.

2.      Program profilaktyczny - "Właściwy wybór dla młodzieży szkół ponadpodstawowych". Celem programu było uczenie radzenia z negatywnymi emocjami, doskonalenie umiejętności interpersonalnych oraz ukazanie konsekwencji sięgania po narkotyki. Program trwał w okresie od 12 lutego do 16 kwietnia 2003r. i obejmował grupę 17 wychowanków w wieku od 13 do 17 lat.

3.      Program zajęć profilaktyczno-wychowawczych - "Spójrz na agresję inaczej". Celem programu jest zapoznanie młodzieży ze sposobami wyrażania złości, agresji oraz radzenia sobie z zachowaniami agresywnymi.

4.      Zajęcia adaptacyjno-integracyjne dla dzieci młodszym wieku szkolnym z wykorzystaniem technik treningu twórczości. Obejmują one ćwiczenie umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej, doskonalenie kontaktów interpersonalnych, pokonywanie nieśmiałości, lęku, rozwijanie aktywności twórczej poprzez uruchamianie wyobraźni.

Dzieci podzielone są na dwie grupy: młodszą i  starszą. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu, w środy w godzinach 14.00 - 15.00 i 15.00 - 16.00. Tematyka zajęć dostosowana jest do potrzeb grupy. W zależności od zagadnień poruszanych na zajęcia zapraszani są goście np. sędzia, pielęgniarka, pracownicy MOPS, PCPR, policji.

Wypoczynek letni.

W 2003r. z wypoczynku letniego w formie zorganizowanej skorzystało 11 wychowanków.

Były to zorganizowane kolonie. W okresie ferii zimowych wychowankowie nie korzystali z wyjazdów zorganizowanych.

Usamodzielnienia wychowanków

Na podstawie analizy dokumentacji oraz wyjaśnień dyrektora ustalono, że 2003r. usamodzielniło się 4 wychowanków placówki. Opracowano im programy usamodzielnienia oraz odpowiednio wcześnie wnioskowano o wyznaczenie opiekuna usamodzielnienia.

Programy usamodzielnienia zawierają:

-         plan podejmowanych działań wynikających z programu oraz terminy ich realizacji,

-         zobowiązanie osoby usamodzielnianej do realizacji poszczególnych postanowień programu.

Programy są zgodne z rozporządzeniem z dnia 9.10.2001r. cyt. powyżej.

Programy opracowano uwzględniając potrzeby wychowanków. Przewidziano w nich działania w zakresie:

-         kontynuowania nauki, np. "złożenie podania do Technikum",

-         poradnictwa, np. "współdziałanie i wspieranie wychowanka w utrzymywaniu kontaktów z rodziną i ze środowiskiem",

-         jednorazowego świadczenia pieniężnego na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki, np. "pomoc wychowankowi w zakupie planowanych rzeczy",

-         spraw mieszkaniowych, np. "umieszczenie wychowanka na stancji u cioci",

-         pomocy rzeczowej na zagospodarowanie, np. "wyposażenie pokoju na stancji w niezbędne meble i planowane przedmioty użytku domowego",

-         podjęcia zatrudnienia, np. "znalezienie pracy po ukończeniu szkoły",

-         ubezpieczenia zdrowotnego, np. "zapisanie wychowanka do lekarza rodzinnego".

W planach wyraźnie określono rolę i zadania opiekuna usamodzielnienia oraz instytucji wspierających podopiecznego w realizacji poszczególnych zadań.

Plany sporządzone były przy współudziale wychowanka oraz opiekuna procesu usamodzielnienia.

Kontrola Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej w Suwałkach została dokonana w oparciu o analizę dokumentów dotyczących placówki, oraz wyjaśnień pracowników.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Placówki.

W przypadku gdy Dyrektor nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole, może złożyć do Wojewody Podlaskiego w terminie 7 dni od dnia jego podpisania pisemne wyjaśnienia.

Dyrektor Placówki Opiekuńczo-

Wychowawczej w Suwałkach                                     Podpisy kontrolujących:

                                                                                              1.M.Osipowicz

mgr Sławomir Niedźwiedzki                                               2.K.Pasiuk

19.05.2004r.