Protokół kontroli

Nadleśnictwa Nowogród z siedzibą w Morgownikach zwanego w dalszej części ,,Nadleśnictwem"
nr statystyczny REGON : 450018603
NIP 7210001794
Stanowisko Nadleśniczego od dnia 1.12.2002 roku zajmuje Pan Jan Majchrzak
Organem założycielskim jest Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku

Kontrolę problemową ,,Realizacja zadań ochronnych wynikających z planów ochrony rezerwatów przyrody", w okresie od 26 lipca 2004 r do 28 lipca 2004 r. przeprowadził Mirosław Anaszko - starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Środowiska i Rolnictwa Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, na podstawie upoważnienia Nr 11/04 z dnia 14 lipca 2004 r.

Kontrolą objęto :
Realizację i zgodność wykonywanych zadań ochronnych z planami ochrony w rezerwatach przyrody : Kaniston, Ciemny Kąt, Czarny Kąt, Łokieć w okresie od 1 stycznia 2004 roku do 26 lipca 2004 roku,
w tym :
- oznakowanie w terenie granic rezerwatów przyrody,
- realizację zadań ochronnych określonych planami ochrony w stosunku do potrzeb ocenianych przez zarządcę rezerwatu,
- ilość i zakres czynności ochronnych wykonywanych w rezerwatach przyrody,
- stan zachowania przyrody w rezerwatach

Ustalenia kontroli :
W toku kontroli ustalono, co następuje :
I.
Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego zarządzeniem z dnia 4 lipca 1984 r uznał obszar lasu o powierzchni 136,59 ha, wchodzący w skład lasów Nadleśnictwa Nowogród Leśnictwa Gawrychy, położony w gminie Zbójna, za rezerwat przyrody pod nazwą ,, Kaniston'.
Celem rezerwatu, położonego na styku wydmowej i bagiennej strefy Puszczy, jest zachowanie i ochrona fragmentu Zielonej Puszczy Kurpiowskiej. Położenie rezerwatu ilustruje mapka sytuacyjna i przeglądowa drzewostanów /zał. Nr 2/.
W rezerwacie występuje 176 gatunków roślin, w tym: 10 gatunków drzew, 9 gatunków krzewów, 127 ziół, i 30 gatunków mszaków.
Prowadzona melioracja, na południowych obrzeżach rezerwatu, spowodowała odwodnienie części lasów bagiennych a tym samym stopniowe przekształcenie siedliska w ols jesionowy. Stan zbiorowisk z kręgu borów, występujących na północnych i południowych obrzeżach rezerwatu jest dobry i nie wymaga zabiegów gospodarczych.
Granice rezerwatu są oznakowane zieloną farbą olejną. U wylotu dróg ustawione są tablice informacyjne i znaki zakazu. Tablica w oddziale 210 a została niewłaściwie ustawiona. Wyeksponowano na niej ,,Budzik Ptasi" a nie nazwę i opis rezerwatu (należy ją odwrócić lub ustawić pod innym kątem). U wlotu dróg rezerwatowych ustawiono szlabany metalowe ograniczające ruch pojazdów.
24 grudnia 1998 r. Główny Konserwator Przyrody zatwierdził plan ochrony rezerwatu przyrody. Szczegółowe wskazania ochronne zamieszczono w "Szczegółowym planie zabiegów pielęgnacyjno - ochronnych"
Główne zadania to:
L.p. Rodzaj zabiegu Powierzchnia - ha
1 Czyszczenie wczesne 0,80
2 Czyszczenie późne 2,19
3 Trzebieże pod kątem regulacji zwarcia 1,78
4 Trzebieże pod katem regulacji składu gatunkowego 3,66
5 Odsłanianie koron drzew nasiennych i dębu 7,69
6 Posadzenie Św 0,10

Na podstawie dostarczonej dokumentacji i wizji terenowej nie stwierdzono prowadzenia w 2004 roku zabiegów ochronnych.
W przedłożonym wykazie prac planowanych w rezerwatach przyrody w roku 2004 (załącznik nr 1) zaplanowano (w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Ochrony Przyrody w Białymstoku) następujące prace :
- porządkowanie powierzchni przyległej do pasów p.poż. 30 m od drogi,
- zabezpieczenie mechaniczne drzewek dębowych poprzez założenie 300 szt. osłonek tekpolowych.
Powyższe planowane prace nie zostały wykonane.

Stan zachowania zbiorowisk rezerwatu jest dobry i nie wymaga radykalnych zabiegów ochronnych. Podczas wizji lokalnej nie stwierdzono występowania zagrożeń biotycznych i abiotycznych

Nadleśnictwo Nowogród pismem z dnia 11 maja 2004 roku zwróciło się z prośbą do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody o wydanie zezwolenia na pozyskanie jednego drzewa (wywrot zasiedlony świerkowy) w oddziale 215, na które uzyskano 17 maja 2004 r. stosowne zezwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku. Drewno zostało okorowane i pozostawione do naturalnego rozłożenia, zaś korę (wg informacji Inżyniera Nadzoru)spalono poza rezerwatem.

II.
Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego zarządzeniem z dnia 18 maja 1984 r. uznał za rezerwat przyrody pad nazwą "Ciemny Kąt" obszar lasu o powierzchni 125,95 ha wchodzący w skład lasów Nadleśnictwa Nowogród, położony na terenie gminy Turośl.
Położenie rezerwatu i jego sąsiedztwo ilustruje mapka sytuacyjna i przeglądowa drzewostanów /zał. Nr 2a/.
Celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk leśnych i drzewostanów naturalnego pochodzenia, charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej.
Rezerwat podlega ochronie częściowej - w rezerwacie dopuszczalne są czynności konserwatorskie.
Rezerwat obejmuje fragment lasu, o dość bogatej florze - 144 gatunki roślin, w tym: 8 gatunków drzew, 7 gatunków krzewów, 94 gatunki ziół, 31 gatunków mszaków i 4 gatunki porostów. Rezerwat na przeważającej długości graniczy z gruntami wsi Leman i Nowa Ruda. Jedynie od północnego wschodu, na niewielkim odcinku, graniczy z lasami Nadleśnictwa Nowogród. Kształt rezerwatu jest nieregularny. Prowadzona wokół gospodarka rolna i leśna, swym wpływem przenika do wnętrz rezerwatu.
Granice rezerwatu są widoczne w terenie, oznakowane zieloną farbą olejną. U wylotu dróg ustawione są tablice informacyjne i znaki zakazu. Drogi dojazdowe do rezerwatu są zamknięte szlabanami metalowymi.
Minister Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa 06 maja 1997 r. zatwierdził plan ochrony rezerwatu przyrody. Podstawowe kierunki ochrony rezerwatu zamieszczono w "Szczegółowym planie zabiegów pielęgnacyjno - ochronnych" z następującymi korektami:

L.p. Lokalizacja-oddział Opis czynności
1 94 f Ochrona boru czernicowegoRedukcja podszytów kruszyny, jarzębiny i brzozy w celu odsłaniania podrostów sosny i świerka. Podsadzić dąb na 20% powierzchni w powstających naturalnych lukach.
2 94 I Ochrona boru czernicowegoOchrona podrostów świerka poprzez redukcję podszytów jałowca.
3 95 d Ochrona boru brusznicowego Kontrola wystepowania szkodników owadzich, odsłaniać naloty i podrosty sosny i świerka poprzez redukcję podszytów jałowca.
4 96 g Ochrona boru brusznicowegoKontrola pojawu szkodników owadzich, odsłaniać naloty i podrosty sosny i świerka poprzez usuwanie brzozy i kruszyny.
5 96 s Ochrona boru brusznicowegoKontrola pojawu szkodników owadzich, dopuszcza się ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny sosny w miejscach naturalnego, przerzedzonego drzewostanu.

Główne zadania to:
1. Obserwacja pojawu szkodników owadzich i ochrona przed ich niszczycielską działalnością.
2. Inicjacja naturalnego odnowienia sosny, poprzez ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny.
3. Pielęgnowania upraw i młodników, trzebieże oraz wprowadzenie podszytów dębowych.

Zaprojektowane zabiegi konserwatorskie, w ujęciu powierzchniowym, przedstawiają się następująco:

L.p. Rodzaj zabiegu Powierzchnia - ha
1 Kontrola pojawu szkodników owadzich 68,80
2 Wprowadzenie podszytów 5,45
3 Ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny sosny 12,09
4 Pielęgnowanie upraw i młodników 5,12
5 Pielęgnowanie nalotów i podrostów pod okapem drzewostanu 8,24
6 Trzebieże pod katem regulacji zwarcia i składu gatunkowego 17,77
7 Usuwanie nadmiaru posuszu 25,58

Na podstawie dostarczonej dokumentacji i wizji terenowej nie stwierdzono przeprowadzenia wyżej wyszczególnionych zabiegów ochronnych, co nie oznacza zaniechania prowadzenia innych niezbędnych prac.
Stan zachowania zbiorowisk rezerwatu jest zróżnicowany. W wyniku huraganu nastąpiło zniszczenie i usunięcie drzewostanu z około 25% powierzchni. W miejsce usuniętych drzew zaszła konieczność wprowadzenia nowego pokolenia drzew. W uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody w Białymstoku zaplanowano wykonanie w 2004 r. podsiewu ręcznego nasionami świerka na powierzchni 6,09 ha w dziewięciu oddziałach rezerwatu. Planowane zadanie zostało wykonane
Podczas wizji lokalnej stwierdzono, że udatność sztucznego odnawiania lasu siewem jest zróżnicowana w poszczególnych oddziałach :
- oddział 93 d wschody bardzo dobre,
- oddział 93 a oraz 96 g, d - wschody pojedyncze,
- oddział 94 b wschodów nie zauważono,
Oddziały :93 c, 94 a, 94 k, 95 d, 96 s nie zostały objęte kontrolą
Zbyt skąpy stopień pokrycia powierzchni siewkami oraz ich mniejsza konkurencyjność w stosunku do innych roślin wskazuje na konieczność prowadzenia troskliwej ich pielęgnacji.
Stwierdzono w oddziale 102 a zacienianie samosiewów sosny przez paprocie.
Nadleśnictwo Nowogród, pismem z dnia 24 stycznia 2004 r, zwróciło się do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku o wydanie pozwolenia na pozyskanie 138 szt. drzew zasiedlonych przez szkodniki. Wojewódzki Konserwator Przyrody, z uwagi na porę roku uniemożliwiającą autorytatywne stwierdzenie występowania szkodników, postanowieniem z dnia 02 lutego 2004 r. przedłużył do 31 marca 2004 r. termin załatwienia sprawy.
Nadleśnictwo Nowogród, po weryfikacji styczniowej prośby, pismem z dnia 25 maja 2004 r, zwróciło się do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku o wydanie pozwolenia na pozyskanie 38 szt. drzew zasiedlonych. Wojewódzki Konserwator Przyrody, po dokonaniu wizji lokalnej, pismem z dnia 31maja 2004 r. zezwolił na usunięcie 17 drzew w tym 9 zasiedlonych. Podczas wizji lokalnej nie stwierdzono usunięcia wnioskowanych drzew (zał. nr 5).
W oddziale 98 stan zdrowotny drzewostanu określa się jako zadawalający. Występują pojedyncze drzewa świerkowe jako posusz czynny (kwalifikujące się do usunięcia) oraz drzewa jako posusz jałowy kwalifikujące się do pozostawienia na pniu jako drzewa ekologiczne.
Kontrolujący stwierdza postępujące przekształcenia, na skutek obniżenia się poziomu wody gruntowej, zespołów olsów i olsów jesionowych.

III.
Minister Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa zarządzeniem z dnia 3 marca 1989 r. uznał za rezerwat przyrody pod nazwą "Czarny Kąt" obszar lasu o powierzchni 32,97 ha wchodzący w skład lasów Nadleśnictwa Nowogród, Obrębu Nowogród, Leśnictwa Wyk, położonych na terenie gminy Zbójna.
Celem ochrony jest ochrona dorodnego drzewostanu sosnowego, naturalnego pochodzenia, w wieku ponad 100 lat, występującego na wyniesieniach wydmowych, reprezentowanego przez zbiorowiska boru brusznicowego i czernicowego charakterystycznego dla Puszczy Kurpiowskiej.
Rezerwat "Czarny Kąt" obejmuje niewielki fragment lasu, o ubogiej florze - 64 gatunki roślin naczyniowych, mszaków i porostów. Prowadzona wokół gospodarka rolna i leśna, swym wpływem przenika do wnętrza rezerwatu. Położenie rezerwatu ilustruje mapka sytuacyjna i przeglądowa drzewostanów /zał. Nr 2b/.

Granice rezerwatu są widoczne w terenie, oznakowane zieloną farbą olejną. U wylotu dróg ustawione są tablice informacyjne i znaki zakazu. U wlotu dróg rezerwatowych ustawiono dwa szlabany metalowe ograniczające ruch pojazdów.

Minister Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa 30 kwietnia 1997 r. zatwierdził plan ochrony rezerwatu przyrody "Czarny Kąt". Szczegółowe wskazania ochronne zamieszczono w "Szczegółowym planie zabiegów pielęgnacyjno - ochronnych"

Główne zadania to:
1. Obserwacja pojawu szkodników owadzich i ochrona przed ich niszczycielską działalnością.
2 Inicjacja naturalnego odnowienia sosny, poprzez redukcję podszytów i ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny.
3 Pielęgnowanie młodników, pielęgnowanie i ochrona nalotów o podrostów pod okapem drzewostanu oraz trzebieże.
Zaprojektowane zabiegi konserwatorskie, w ujęciu powierzchniowym, przedstawiają się następująco:

L.p. Rodzaj zabiegu Powierzchnia - ha
1 Kontrola pojawu szkodników owadzich 30,71
2 Redukcja podszytów 6,94
3 Ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny sosny 5,79
4 Pielęgnowanie młodników 1,07
5 Pielęgnowanie i ochrona nalotów i podrostów pod okapem drzewostanu 7,73
6 Trzebieże pod katem regulacji zwarcia i składu gatunkowego 4,58
Na podstawie dostarczonej dokumentacji i wizji terenowej nie stwierdzono planowania i prowadzenia w 2004 roku zabiegów ochronnych.

Stan zachowania zbiorowisk rezerwatu jest zadowalający i nie wymaga radykalnych zabiegów ochronnych. Założono powierzchnie jesiennych poszukiwań szkodników sosny.

IV.
Minister Ochrony Środowiska , Zasobów Naturalnych i Leśnictwa zarządzeniem z dnia 3 marca 1989 r. uznał za rezerwat przyrody pod nazwą "Łokieć" obszar lasu o powierzchni 139,50 ha wchodzący w skład lasów Nadleśnictwa Nowogród, Obrębu Nowogród, Leśnictwa Kuzie, położony na terenie gminy Zbójna. Położenie rezerwatu na styku strefy wydmowej i bagiennej Puszczy, ilustruje mapka sytuacyjna i przeglądowa drzewostanów /zał. Nr 2c/.Celem ochrony jest zachowanie w stanie naturalnym torfowisk niskich i wysokich wraz z otaczającymi zbiorowiskami leśnymi naturalnego pochodzenia charakterystycznych dla Puszczy Kurpiowskiej.
W rezerwacie występuje 131 gatunków roślin, w tym: 7 gatunków drzew, 6 gatunków krzewów, 90 ziół i 28 gatunków mszaków.

Granice rezerwatu są oznakowane zieloną farbą olejną. U wylotu dróg ustawione są tablice informacyjne i znaki zakazu. Ruch pojazdów, po przecinających rezerwat drogach gruntowych i drodze przegonu bydła nie jest ograniczony szlabanami lub innymi zaporami. Istnieje zatem możliwość wielokierunkowego swobodnego poruszania się pojazdów po rezerwacie.
Główny Konserwator Przyrody 24 grudnia 1998 r. zatwierdził plan ochrony rezerwatu przyrody. Szczegółowe wskazania ochronne zamieszczono w "Szczegółowym planie zabiegów pielęgnacyjno - ochronnych"
Główne zadania to:

L.p. Rodzaj zabiegu Powierzchnia - ha
1 Podsadzenie Db i Św. w lukach 30,71
2 Redukcja podszytów 0,15
3 Ręczne przygotowanie gleby pod obsiew naturalny sosny 2,18
4 Odsłonięcie Db przygłuszonego przez drzewostan sosnowy 4,37
5 Czyszczenie późne 0,38
6 Trzebieże pod kątem regulacji zwarcia 6,94
7 Trzebieże pod katem regulacji składu gatunkowego 5,10

Na podstawie dostarczonej dokumentacji i wizji terenowej nie stwierdzono planowania i przeprowadzenie zabiegów ochronnych w 2004 roku. Zarządca rezerwatu uznaje za niemożliwe do wykonania zadania polegającego na podsadzaniu Db i Św w lukach gdyż takich miejsc nie znajduje w rezerwacie.
Stan zachowania zbiorowisk rezerwatu jest zadawalający i nie wymaga radykalnych zabiegów ochronnych. Występują pojedyncze drzewa posuszowe oraz sosny ze starym żywicowaniem. Stan ten może ulec daleko idącym zmianom z chwilą dokonania w oddziale 43, w bezpośrednim sąsiedztwie z rezerwatem, planowanego zrąbu zupełnego szerokości ok. 50 m.

Ochrona lasu przed szkodnikami, w zarządzanych przez Nadleśnictwo Nowogród rezerwatach, realizowana jest poprzez bieżącą obserwację prowadzona przez leśniczych. W analizowanym okresie nie stwierdzono występowania szkodliwych owadów (zał. nr 4)
Stwierdza się potrzebę przystąpienia do prowadzenia, szczególnie w rezerwatach Kaniston i Łokieć trzebieży pod kątem regulacji zwarcia i składu gatunkowego oraz ręcznego przygotowania gleby pod obsiew naturalny sosny w rezerwatach : Czarny Kąt, Ciemny Kąt i Łokieć

Wyszczególnienie załączników :
Nr 1. Wykaz prac planowanych w rezerwatach przyrody w roku 2004 - Nadleśnictwo Nowogród
Nr 2, 2a, 2b, 2c Mapa sytuacyjna i przeglądowa drzewostanów
Nr 3, 3a, 3b, 3c Protokół oględzin.
Nr 4. Protokół przyjęcia ustnego oświadczenia
Nr 5. Protokół przyjęcia ustnych wyjaśnień.
Nr 6. Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli nr 11/04 z dnia 14 lipca 2004 roku.

Nadleśniczy poinformowany został o przysługującym mu prawie zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń odnośnie faktów utrwalonych w niniejszym protokole oraz o prawie zgłoszenia pisemnych wyjaśnień dotyczących stwierdzonych w protokole nieprawidłowości w ciągu 7 dni od daty podpisania protokołu.

Nadleśniczy oświadczył, że zastrzeżeń nie zgłasza.

Protokół niniejszy sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z czego 1 egzemplarz doręczono Nadleśniczemu Nadleśnictwa Nowogród Panu Janowi Majchrzakowi w dniu 28 lipca 2004 r.

O przeprowadzonej kontroli dokonano wpisu do Księgi ewidencji kontroli pod poz.12/04
Morgowniki, dnia 28 lipca 2004 r.

Nadleśniczy
mgr inż. Jan Majchrzak

kontroler st. insp. wojewódzki