PROTOKÓŁ

z kontroli Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku,

ul. Malmeda 8, przeprowadzonej w dniu 14.01.2005 r., REGON 002333177

Prezydentem Miasta Białegostoku jest Pan Ryszard Tur.

Dyrektorem Ośrodka jest od dnia 27.08.1996r. Pani Zdzisława Sawicka.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku jest jednostką organizacyjną, utworzoną uchwałą Nr XII/107/90 Miejskiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26.04.1990r.

Kontrolę przeprowadziły:

1.      Ewa Bonarska - starszy inspektor wojewódzki

2.      Anna Liszewska - starszy inspektor wojewódzki

pracownicy Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku na podstawie upoważnienia do kontroli nr 338 z dnia 30.12.2004 r., wydanego w imieniu Wojewody Podlaskiego przez Andrzeja Kozłowskiego - dyrektora Wydziału.

Kontrolę przeprowadzono w dniu 14.01.2005r.

W toku kontroli wyjaśnień udzielała:

1.      Pani Alicja Jończuk - Kierownik Zespołu Rodzin Zastępczych

2.      Pani Jolanta Kochanowska - starszy pracownik socjalny

Temat kontroli:

Realizacja zadań powiatu w zakresie organizacji opieki w rodzinach zastępczych na podstawie:

1)     ustawy z dnia 29.11.1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm),

2)     ustawy z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593, ze zm.),

3)     rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29.09.2001 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz.U. Nr 120, poz. 1284),

4)     rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 18.10.2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz.U. Nr 233, poz. 2344).

Cel kontroli:

Ocena realizacji zadań powiatu w zakresie organizacji opieki w rodzinach zastępczych.

Przedmiotowy zakres kontroli:

Kontrolą objęto okres od 1.01.2004 r. do dnia 31.12.2004r. i skontrolowano następujące zagadnienia:

1.      Typy rodzin zastępczych funkcjonujących na terenie powiatu i ich liczba.

2.      Czy centrum pomocy rozpatrując oferty kandydatów do pełnienia funkcji niespokrewnionej z dzieckiem zawodowej rodziny zastępczej, bierze pod uwagę w szczególności:

ˇ        predyspozycje psychofizyczne kandydatów do pełnienia tej funkcji, w zależności od typu rodziny zastępczej,

ˇ        umiejętności niezbędne w opiece nad dziećmi o szczególnych potrzebach,

ˇ        doświadczenie w pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach,

ˇ        informacje pozwalające na ocenę funkcjonowania kandydatów w środowisku lokalnym,

ˇ        warunki mieszkaniowe kandydatów pozwalające na przyjęcie dziecka o szczególnych potrzebach.

3.      Czy przed zawarciem umowy zlecenia z zawodową niespokrewnioną z dzieckiem rodziną zastępczą zachowane zostały obowiązujące wymogi a w szczególności, czy:

ˇ        uzyskano pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, wydanej na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego,

ˇ        zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza odbyła wymagane szkolenie i uzyskała odpowiednie zaświadczenie kwalifikacyjne,

4.      Liczba dzieci umieszczonych w zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej doprowadzonych przez policję w sytuacji zagrożenia dobra dziecka, a w szczególności:

ˇ        zagrożenia zdrowia lub życia dziecka,

ˇ        porzucenia dziecka,

ˇ        gdy nie jest możliwe ustalenie tożsamości rodziców lub miejsca ich pobytu.

5.      Czy PCPR podejmował działania mające na celu przygotowanie rodzin zastępczych na przyjęcie dziecka:

ˇ          udzielał szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej oraz zapewniał, w miarę potrzeby, kontakt z dzieckiem przed umieszczeniem go w tej rodzinie,

ˇ          udzielał informacji o specyficznych potrzebach dziecka, w tym o orzeczeniu o potrzebie udziału w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych oraz konieczności objęcia dziecka pomocą profilaktyczno-wychowawczą,

ˇ          w przypadkach tego wymagających, udzielał rodzinie zastępczej informacji o konieczności uzyskania porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w innej placówce specjalistycznej.

6.      Czy PCPR udziela rodzinie zastępczej wsparcia w rozwiązywaniu zgłaszanych przez tę rodzinę problemów oraz gromadzi informacje o istotnych sprawach dotyczących dziecka, w szczególności o:

ˇ          stanie zdrowia dziecka,

ˇ          postępach w nauce,

ˇ          trudnościach wychowawczych, w tym o samowolnym oddaleniu się dziecka z rodziny zastępczej trwającym dłużej niż 24 godziny,

ˇ          trudnościach w sprawowaniu opieki nad dzieckiem,

ˇ          przerwie w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem, jeżeli przerwa trwa dłużej niż jeden miesiąc. oraz o osobie lub instytucji, która w tym czasie sprawuje opiekę nad dzieckiem

-         jakie działania podejmował PCPR w celu podtrzymywania więzów emocjonalnych łączących dziecko z rodzicami biologicznymi i innymi osobami bliskimi dziecku,

7. Szkolenia rodzin zastępczych:

1)      ile szkoleń zorganizowano dla rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem i ile rodzin objęto tym szkoleniem w 2004 r.:

ˇ        czy dla każdej z tych rodzin opracowano indywidualny program szkolenia,

2)      według jakich programów szkolone są zawodowe rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem, czy programy te zostały zatwierdzone przez Ministra Polityki Społecznej,

3)      czy szkolenia rodzin zastępczych organizowane są przez PCPR, czy też zostały zlecone innym podmiotom (jeżeli tak to jakim),

4)      ile rodzin zastępczych niespokrewnionych z dzieckiem i zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem zostało przeszkolonych i przygotowanych do pełnienia roli rodzin zastępczych wg. tych programów,

5)      czy podmiot realizujący szkolenia ewidencjonuje osoby uprawnione do prowadzenia szkolenia,

8.      Współpraca centrum pomocy z sądem opiekuńczym, w szczególności:

ˇ        czy centrum pomocy informuje właściwy sąd opiekuńczy o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej oraz sytuacji rodziny naturalnej dziecka co najmniej raz w roku w oparciu o przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy, jaka jest częstotliwość przeprowadzania wywiadów,

ˇ        czy w przypadku stwierdzenia ustania przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej centrum pomocy informuje sąd opiekuńczy o możliwości powrotu dziecka do rodziny naturalnej,

ˇ        czy zdarzyły się przypadki niewypełniania swoich funkcji przez rodzinę zastępczą:

Ø      czy poinformowano sąd opiekuńczy o innych kandydatach na rodzinę zastępczą bądź placówkę opiekuńczo-wychowawczą odpowiednią dla dziecka.

Ustalenia kontroli

Ad 1

W trakcie kontroli stwierdzono, że na terenie miasta Białystok funkcjonują następujące rodziny zastępcze, w zależności od typu:

1)     spokrewnione z dzieckiem - 218, w których przebywa 275 dzieci,

2)     niespokrewnione z dzieckiem - 20, w których przebywa 23 dzieci,

3)     zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:

ˇ        wielodzietne - 1, w której przebywa 4 dzieci,

ˇ        specjalistyczne - brak,

ˇ        o charakterze pogotowia rodzinnego - 1, w której przebywa 5 dzieci.

W okresie objętym kontrolą utworzono 57 rodzin w tym:

1)     spokrewnione z dzieckiem - 53,

2)     niespokrewnione z dzieckiem - 4,

3)     zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:

ˇ        wielodzietne - 1,

ˇ        specjalistyczne - brak,

ˇ        o charakterze pogotowia rodzinnego - 1.

W okresie objętym kontrolą zawarto dwie umowy cywilnoprawne, z uwagi na pilną konieczność zapewnienia dziecku opieki. W jednym przypadku umowę zawarto w dniu 14.04.2004r. tj. dniu wypisania dziecka za szpitala (ciąża ukrywana, matka biologiczna zostawiła dziecko w szpitalu). W dniu 21.04.2004r. skierowano pismo do Sądu z informacją o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej na wniosek matki dziecka, na podstawie umowy cywilnoprawnej z prośbą o wydanie postanowienia regulującego sytuację prawną dziecka. Postanowieniem Sądu z dnia 24.06.2004r. dziecko zostało umieszczone w rodzinie proadopcyjnej, zaś postanowieniem z dnia 8.07.2004r. zostało przysposobione, w rodzinie zastępczej dziecko przebywało do dnia uprawomocnienie się postanowienia tj. o 29.07.2004r. W drugim przypadku z uwagi na śmierć rodzica zastępczego (babci dziecka) powstała konieczność zapewnienia opieki dziecku. Umowę zawarto w dniu 15.01.2004r., Sąd opiekuńczy był informowany o konieczności rozstrzygnięcia sprawy opieki w dniach 13.01.2004r. (po powzięciu informacji o śmierci rodzica zastępczego i przebywaniu dziecka u sąsiadów). Postanowieniem Sądu z dnia 29.01.2004r. dziecko zostało umieszczone w rodzinie zastępczej - u osób z którymi zawarto umowę, i do dnia kontroli przebywa w tej rodzinie (7.10.2005r. ukończy 18 lat).

Ad 2

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku dokonuje wyboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem. W aktach rodzin zawodowych znajdują się zaświadczenia lekarskie wydane przez lekarza rodzinnego stwierdzające brak chorób społecznych u współmałżonków, zapytania o karalność potwierdzające, iż współmałżonkowie nie figurują w rejestrze skazanych. Predyspozycje psychofizyczne kandydatów są badane przez specjalistów zatrudnionych w Ośrodku Adopcyjno-Opiekuńczym, przed wydaniem zaświadczenia o odbyciu szkolenia dla kandydatów zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej i adopcyjnej. Wszelkie niezbędne informacje nt. kandydatów zawiera wywiad rodzinny część V - dotyczy osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, w szczególności informacje nt.:

ˇ        umiejętności w opiece nad dziećmi - czy w rodzinie są już umieszczone dzieci, ich stopień pokrewieństwa, doświadczenie w pracy z nimi, sposoby "dobrego" nagradzania i karania dziecka,

ˇ        informacje pozwalające na ocenę funkcjonowania kandydatów w środowisku lokalnym,

ˇ        warunki mieszkaniowe kandydatów pozwalające na przyjęcie dziecka typ zajmowanego lokalu, jego wielkość, ilość izb, wyposażenie w media, sprzęt gospodarstwa domowego i in., w jaki sposób dostosowano lokal do potrzeb dziecka (w tym niepełnosprawnego),

ˇ        sytuacji rodzinnej, w tym stosunek własnych dzieci i rodziców do przyjęcia nowego członka rodziny.

Ad 3

W przypadku zawodowej rodziny niespokrewnionej pełniącej funkcje pogotowia rodzinnego pozytywna opinia Ośrodka została wydana 27.02.2004r., zaś zaświadczenia kwalifikacyjne obydwoje z małżonków uzyskali na podstawie programu "Rodzina" zatwierdzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie, zorganizowanego przez T.R.A.D "Szansa" w terminie 21.03.2002r. do 25.04.2002r.

Druga rodzina zawodowa niespokrewniona wielodzietna - pozytywna opinia Ośrodka w wywiadzie z dnia 11.10.2004r. (umowę zawarto w dniu 1.12.2004r.), zaś zaświadczenia kwalifikacyjne obydwoje z małżonków uzyskali na podstawie programu "Rodzina" zatwierdzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie, zorganizowanego przez T.R.A.D "Szansa" w terminie 14.11.2002r. do 19.12.2002r.

Ad 4

Jedno dziecko z uwagi na porzucenie przez matkę zostało umieszczone w rodzinie zawodowej niespokrewnionej o charakterze pogotowia rodzinnego.

Ad 5

Zadania związane z przygotowaniem rodzin zastępczych na przyjęcie dziecka, w szczególności udzielania informacji dot. dziecka i jego sytuacji rodzinnej, specyficznych potrzeb dziecka - rodzinom zastępczym wykonywane są przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Białymstoku, któremu MOPR w Białymstoku zleca szkolenie kandydatów na rodziców zastępczych.

Zadania związane z przygotowaniem rodzin zastępczych na przyjęcie dziecka, w szczególności udzielania informacji dot. dziecka i jego sytuacji rodzinnej, specyficznych potrzeb dziecka - rodzinom zastępczym w ramach pracy socjalnej - w trakcie przeprowadzania nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy wywiadu, i na co dzień w ramach kontaktu z rodzinami.

Ad 6

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku nie rzadziej niż raz na 6 miesięcy przeprowadza wywiad środowiskowy obrazujący całokształt sytuacji rodziny i dziecka, ponadto współpracuje na co dzień z rodzinami zastępczymi, każdy swój problem mogą zgłaszać na bieżąco i doznają wsparcia w ich rozwiązaniu, wszelkie informacje dotyczące istotnych spraw dziecka są gromadzone w aktach rodzin.

Ośrodek podejmuje również działania mające na celu podtrzymywanie więzi emocjonalnych z rodzicami biologicznymi - dzieci z rodzinami zastępczymi i rodzicami biologicznymi wyjechały na obóz terapeutyczno-wypoczynkowy do Jastarni zorganizowany przez Stowarzyszenie "Droga", organizowane są wyjścia rodzin do Teatru Dla Lalek w Białymstoku (Ośrodek wystepuje o wstęp bezpłatny).

Ad 7

Szkolenia rodzin zastępczych miasta Białegostoku są prowadzone na zlecenie Ośrodka przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Białymstoku, który dla każdej z rodzin opracowuje indywidualny program szkolenia.

W 2004r. Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy zorganizował szkolenia dla 57 rodzin (spokrewnionych i niespokrewnionych), wszystkie rodziny zostały przeszkolone i otrzymały zaświadczenia potwierdzające przygotowanie do pełnienie roli rodziny zastępczej. Szkolenia były prowadzone w następujący sposób:

1)     szkolenie PRIDE: Rodzinna opieka zastępcza/Adopcja przez wykwalifikowanych trenerów, zgodnie z licencją uzyskaną przez Towarzystwo NASZ DOM - program rekomendowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej (pismo nr DPS VI.077-112/2000 z 30.08.2000r.),

2)     szkolenie na podstawie programu "Rodzina" zatwierdzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie (decyzja z dnia 05.11.2001r. - Nr DPS VI 077/WB/29/01).

Dwie zawodowe rodziny niespokrewnione zostały przeszkolone na podstawie programu "Rodzina" zatwierdzonego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie, decyzja z dnia 05.11.2001r. - Nr DPS VI 077/WB/29/01, zorganizowanego przez T.R.A.D "Szansa".

Ad 8

Co najmniej raz w roku Sąd Rodzinny i Opiekuńczy umieszczający dzieci w rodzinach zastępczych jest informowany o całokształcie sytuacji dziecka, Ośrodek występując do Sądu przesyła przeprowadzony wywiad środowiskowy.

Ośrodek w 2004r. informował Sąd Opiekuńczy o ustaniu przyczyn umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej w następujących przypadkach:

1)     w jednym przypadku nastąpił powrót dziecka do rodziny naturalnej - matka dziecka osiągnęła pełnoletność i podjęła opiekę nad dzieckiem,

2)     w kilku przypadkach poinformowaniu o niewypełnianiu funkcji rodziny zastępczej:

ˇ        wychowanek rodziny (rodzina ustanowiona w osobie siostry) uciekł do ojca biologicznego - postanowieniem Sądu rozwiązano rodzinę zastępczą i zmieniono sposób opieki - dziecko przebywa w Pogotowiu Opiekuńczym,

ˇ        sposób traktowania dziecka umieszczonego wydawał się niewłaściwy, inny stosunek do dzieci własnych, a inny do umieszczonych (z pokrzywdzeniem tych drugich) - sprawa w toku,

ˇ        niewłaściwa postawa rodzica zastępczego - wątpliwości od strony moralnej (ustanowiona rodziną pełnoletnia siostra - "pracuje" w klubie nocnym) - sprawa w toku, kontrole rodziny z udziałem pracownika socjalnego i kuratora,

ˇ        matka naturalna powróciła z zagranicy i zamieszkała z dzieckiem i rodziną zastępczą (dziadkowie) - sprawa w toku,

ˇ        podejrzenie choroby psychicznej u rodzica zastępczego - matka pozostaje pod opieką lekarza psychiatry, Sąd nie zmienił sposobu wykonywania opieki.

Protokół niniejszy sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku, drugi Wydział Polityki Społecznej PUW w Białymstoku.

Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku poinformowany został o przysługującym mu prawie zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń odnośnie faktów utrwalonych w niniejszym protokole oraz prawie zgłoszenia pisemnych wyjaśnień dotyczących stwierdzonych w protokole nieprawidłowości, w ciągu 7 dni od daty podpisania protokołu.

O przeprowadzeniu kontroli dokonano wpisu w książce ewidencji kontroli Ośrodka pod poz. 1.

Kontrolowany                                   Kontrolujący

Zdzisława Sawicka, 1.02.2005r.                    1. Ewa Bonarska

2. Anna Liszewska