PROTOKÓŁ

z kontroli  problemowej Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży w Augustowie, ul. 3 Maja 57 - przeprowadzonej w dniach 25-26 lipca 2005 roku.

Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Augustowie prowadzony jest na zlecenie powiatu augustowskiego, przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi Prowincji Warszawskiej.

Adres Domu: 16-300 Augustów, ul. 3 Maja 57. Dom przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie - dziewcząt. Dyrektorem Domu Pomocy Społecznej jest s. Bolesława Dębska.

Kontrolę przeprowadziły - Ewa Feszler - kierownik zespołu - starszy inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, Mieczysława Nartowicz - inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, na podstawie upoważnienia Nr 391 z dnia 20 lipca br., (PS.VI/MN/0939/391/05) wydanego w imieniu Wojewody Podlaskiego przez Krystynę Golubiewską - z-cę Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Przedmiot kontroli:

1/ przestrzegania praw mieszkańców oraz dostępność mieszkańców do informacji o swoich prawach,

2/ stopień i efekty realizacji indywidualnych planów wspierania mieszkańców w okresie od 01.01.2004 r. do 30.06.2005 r.

Ustalenia kontroli

1.                  Przestrzeganie praw mieszkańców oraz dostępność mieszkańców do informacji o swoich prawach.

Prawa i obowiązki mieszkańców Domu zawarte są w Regulaminie Organizacyjnym oraz Statucie Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci i Młodzieży Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Augustowie, zatwierdzonych przez przełożoną Prowincjalną Prowincji Warszawskiej. S. Dyrektor na podstawie powyższych dokumentów opracowała w dniu 02.01.2004r. prawa i obowiązki mieszkanek DPS dla Dzieci i Młodzieży w Augustowie. Z prawami i obowiązkami, regulaminem Domu dziewczynkę oraz jej opiekunów zapoznaje Dyrektor. Prawa i obowiązki mieszkanek wywieszone są na tablicy ogłoszeń.

Mieszkanki zachowując pełnię praw dziecka i człowieka, a w szczególności mają prawo do:

1.      godnego traktowania i poszanowania praw osobistych oraz dostępu do informacji o tych prawach,

2.      korzystania z wszelkich usług świadczonych przez dom,

3.      pomocy w zaspokajaniu swoich potrzeb bytowych i psychicznych,

4.      pomocy w zapewnieniu ochrony prawnej i załatwianiu spraw osobistych,

5.      współdecydowania we własnych sprawach w miarę osobistej możliwości,

6.      swobodnego udziału w głosowaniu,

7.      edukacji stosownej do ich poziomu intelektualnego,

8.       uczestniczenia w zajęciach rewalidacyjnych i rewalidacyjno - wychowawczych oraz terapii zajęciowej,

9.      udziału w zajęciach i ćwiczeniach z zakresu rehabilitacji leczniczej,

10.  wychowania religijnego, opieki duszpasterskiej i zaspokojenia potrzeb religijnych i kulturalnych - zgodnie z wolnością sumienia i wyznania,

11.  podnoszenie sprawności, wyrabianie samodzielności i aktywności w warunkach domu i na miarę indywidualnych możliwości,

12.  przyjmowanie odwiedzin rodziców, rodzeństwa i krewnych a także podtrzymywanie z nimi więzi,

13.  zapewnienie bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych,

14.  przebywania poza domem po uzgodnieniu z dyrekcją i pod właściwą opieką osoby drugiej,

15.  zwrotu należności za wakacyjno-urlopowy pobyt poza domem,

16.  zgłaszania skarg i wniosków do dyrekcji,

Do obowiązków mieszkanek należy:

1.      przestrzeganie regulaminu obowiązującego w Domu,

2.      dbanie o higienę osobistą, wygląd zewnętrzny oraz porządek w pomieszczeniach na miarę jej możliwości,

3.      dbałość o mienie i wartości materialne Domu,

4.      ponoszenie opłat za pobyt,

5.      kulturalne bycie w codziennych kontaktach międzyosobowych,

6.      zachowanie ciszy nocnej.

Ad. 1

W dniu kontroli w Domu przebywało 80 dziewcząt. Dziewczęta podzielone są na 5 grup: 2 grupy po 15 osób, 2 grupy po 16 osób i jedna  licząca 18 mieszkanek. Podział taki został dokonany ze względu na stopień sprawności psychofizycznej dziewcząt i zapewnienia właściwej opieki oraz oddziaływań terapeutycznych.

Najmłodsza mieszkanka Domu ma 9 lat, najstarsza 61 lat. Stan psychofizyczny dziewcząt jest bardzo zróżnicowany: 13 dziewcząt jest z zespołem Downa, 35 ma mózgowe porażenie dziecięce, 21 - epilepsję, 23 - nadpobudliwość psychoruchową, wady serca - 10, ociemniałe - 2, 36 dziewcząt nie mówi. Ponad połowa mieszkanek ma znaczy stopień niepełnosprawności (42 osoby), 22 osoby są upośledzone w stopniu głębokim, 15 dziewcząt posiada umiarkowany stopień a tylko 1 osoba upośledzona jest w stopniu lekkim. Większość mieszkanek wymaga pomocy drugiej osoby przy wykonywaniu podstawowych czynności życiowych oraz w załatwianiu spraw osobistych. Całkowitej pomocy w wykonywaniu wszystkich czynności wymaga 24 mieszkanek. Sześć dziewcząt porusza się przy pomocy sprzętu ortopedycznego.

W trakcie kontroli ustalono, że przestrzegane są prawa mieszkanek Domu do wolności i intymności. Dom zlokalizowany jest w dwóch budynkach. Teren wokół Domu jest ogrodzony. Wszystkie osoby, zdolne do samodzielnego poruszania się mogą swobodnie przemieszczać na placu i po budynkach Domu. Drzwi wejściowe otwierane są o godzinie 6⁰⁰ a zamykane o godzinie 21⁰⁰. Ze względu na bezpieczeństwo dziewcząt, na zewnątrz wychodzą one zawsze pod opieką pracownika Domu, który w danym dniu jest na dyżurze.

Przepisy prawne dotyczące funkcjonowania dps znajdują się w kancelarii.

Ad 2, 3

Dom spełnia wymagane standardy w zakresie wyżywienia. Zapewnia się mieszkankom możliwość wyboru posiłków oraz całodobowy dostępu do podstawowych produktów żywnościowych i napoi. Posiłki wydawane są w następujących przedziałach czasowych:

1.      śniadanie w godzinach 7 ⁰⁰ - 9⁰⁰,

2.      obiad w godzinach 12⁰⁰ - 14⁰⁰,

3.      kolacja w godzinach 18⁰⁰ - 20⁰⁰.

Drugie śniadanie i podwieczorek dziewczynki same przygotowują sobie na grupach. Produkty zapewnia Dom.

Dziewczynki posiadają własną odzież i obuwie, dostosowane do wieku i potrzeb. Brakującą odzież zakupuje Dom. Dom zapewnia także, środki higieny osobistej i inne rzeczy osobistego użytku. Bardzo często s. Dyrektor zabiera dziewczynki na zakupy do pobliskich sklepów. Dziewczynki, które posiadają własne środki i mają świadomość same kupują dla siebie dezodoranty oraz inne środki kosmetyczne.

Odzież dziewczynek prana jest w pralni Domu. Ubrania  są  znaczone numerkami i zawsze wracają do właścicielki. Pościel oraz ręczniki są również oznakowane i przechowywane w szafie u każdej dziewczynki.

Dom zapewnia mieszkankom dostęp do opieki zdrowotnej. Wszystkie mieszkanki Domu są ubezpieczone i objęte opieką lekarza rodzinnego z PZOZ w Augustowie. Lekarz przyjmuje dziewczęta w przychodni lub jeśli zachodzi taka potrzeba, przychodzi na wizyty do Domu oraz kieruje mieszkanki na badania specjalistyczne. Mieszkanki są pod stałą opieką następujących poradni: ortopedycznej, alergicznej, okulistycznej, chorób wewnętrznych. Kontrolnie co 3 tygodnie bada wszystkie dziewczynki i sprawdza ich ogólny stan zdrowia. Ponadto, w Domu na ¼ etatu zatrudniony jest lekarz psychiatra, który raz w miesiącu (w piątek i sobotę) bada wszystkie dziewczynki. Dom w ramach własnych środków zawozi dziewczynki do przychodni specjalistycznych. Do tego celu służy 9-osobowy bus, przystosowany do przewozu osób niepełnosprawnych.

Dom pokrywa opłaty ryczałtowe i częściową odpłatność za leki do wysokości limitu ceny, przewidziane w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu. Zgodnie z wyjaśnieniami siostry Dyrektor mieszkanki z własnych środków finansowych kupują sobie preparaty witaminowe.

Dom zapewnia całodobową opiekę. Usługi opiekuńcze na rzecz mieszkanek świadczą opiekunki i pokojowe, które pracują w systemie trzyzmianowym, tj. w godzinach 6⁰⁰-14⁰⁰, 14⁰⁰-22⁰⁰, 22⁰⁰-6⁰⁰. Ponadto bezpośrednio z mieszkańcami pracują codziennie w godz. 8⁰⁰-16⁰⁰ - rehabilitant,  fizykoterapeuta, 2 pielęgniarki oraz 3 instruktorów terapii zajęciowej (w tym 2 zatrudnionych na ¼ etatu, jeden na cały etat). Instruktorzy terapii zajęciowej w okresie szkolnym pracują po południu.

W ciągu dnia na każdej grupie opiekę mieszkankom zapewniają dwie osoby - pokojowa i opiekunka, w nocy jedna pokojowa lub jedna opiekunka.

Ponadto w Domu mieszkają siostry zakonne - pracownicy Domu, które w każdej chwili zależnie od potrzeb służą pomocą.

Ad. 4, 5, 6

Zgodnie z wyjaśnieniami siostry Dyrektor stan psychofizyczny mieszkanek nie pozwala na powstanie i funkcjonowanie samorządu.

Dom zapewnia mieszkankom pomoc w załatwianiu spraw rodzinnych i urzędowych. Całość spraw urzędowych w ich imieniu prowadzi s. Dyrektor i opiekun z grupy w której dziewczynka przebywa (tylko 2 dziewczynki umie czytać i pisać). Korespondencję bezpośrednio zaadresowaną do mieszkanek listonosz przynosi do kancelarii Domu, a później opiekunowie czytają je adresatce. Listy te znajdują się w aktach osobowych mieszkanek.

Na potrzeby mieszkanek Dom zakupuje następującą prasę: Miś, Świerszczyk, Poznaj swój kraj, Nasz Dziennik, Mały Gość Niedzielny, Mały Przewodnik.

Wszystkie pełnoletnie mieszkanki mają wyrobione dowody osobiste. Zgodnie z wyjaśnieniami s. Dyrektor osoby najbardziej świadome biorą udział w wyborach, w okręgu wyborczym zorganizowanym w pobliskiej szkole.

Ad. 7, 8, 9, 11

Dom zapewnia mieszkankom zaspokojenie potrzeb edukacyjnych zgodnie z obowiązującymi przepisami. W roku szkolnym 2004/2005 trzynaście dziewcząt realizowało obowiązek szkolny w specjalnej szkole podstawowej (2 osoby ukończyły II klasę, 3 V klasę oraz 2 VI klasę) oraz specjalnym gimnazjum (6 dziewcząt ukończyło III klasę). 14 dziewcząt upośledzonych w stopniu głębokim uczestniczyło w zorganizowanych zespołowych zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych. Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze prowadzone były w 3 zespołach: 2 zespołach pięcioosobowych oraz jednym zespole czteroosobowym. Stały kontakt ze szkołą i nauczycielami utrzymuje Siostra Dyrektor, opiekunki oraz psycholog Domu.

Dom zapewnia mieszkankom udział w terapii zajęciowej w salach przeznaczonych do terapii. W Domu prowadzone są zorganizowane zajęcia plastyczne, muzyczne, ceramiczne, logopedyczne, kulinarne, sportowo-rekreacyjne, teatralne i komputerowe. Ponadto prowadzona jest hydroterapia i fizykoterapia oraz terapia pracą, zabawą, rozmową oraz  terapia  przez rozwiązywanie problemów. .

Każdy z terapeutów prowadzi zeszyt w którym określa ogólne cele i zadania terapii oraz wskazuje tematy prowadzonych zajęć oraz grupę uczestników. Brak jest informacji jakie efekty przynosi terapia osobom w niej uczestniczącym. Z zajęć logopedycznych prowadzona jest indywidualna dokumentacja dla dziewcząt, które uczestniczą w zajęciach. Psycholog prowadzi dokumentację dla każdej mieszkanki, zawiera ona: dane o rodzinie dziecka, o dziecku, opinie oraz wszelkie informacje uzyskane z obserwacji psychologicznej dziecka. Wskazówki z obserwacji i pracy z dzieckiem psycholog przekazuje na bieżąco terapeutom oraz pracownikom na posiedzeniach zespołu terapeutyczno-opiekuńczego.

W ramach prowadzonych zajęć rehabilitacyjnych i ogólnousprawniających dziewczęta bardzo często wychodzą na spacery nad jezioro oraz wycieczki rekreacyjne.

Ad. 10

Opiekę duszpasterską zapewnia dziewczętom ksiądz katolicki zatrudniony na ¼ etatu. W kaplicy w Domu codziennie odprawia Msze świętą, w której uczestnictwo mieszkanek jest dobrowolne. W niedzielę, jeżeli wyrażają taką chęć, wychodzą na mszę z opiekunem do pobliskiego kościoła. Przez siostry zakonne dziewczynki przygotowywane są do przyjęcia sakramentów świętych. W 2004 roku sześć dziewcząt przystąpiło do I Komunii Św. Ponadto, w kaplicy organizowane są i bardzo często prowadzone przez same mieszkanki nabożeństwa okolicznościowe jak: majowe, październikowe, gorzkie żale, droga krzyżowa. Co roku dziewczęta uczestniczą w procesji Bożego Ciała. Dom zapewnia mieszkankom pochówek zgodnie z jej wyznaniem. Mieszkanki chowane są na cmentarzu w Augustowie. W kontrolowanym okresie w Domu nie było żadnego pogrzebu.

Szczególnie uroczyście obchodzone są w Domu Święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Wieczerzę wigilijną oraz śniadanie wielkanocne dziewczęta jedzą wspólnie z siostrami i pracownikami obecnymi na dyżurze. Ponadto w Domu obchodzone są imieniny i urodziny dziewcząt. Z okazji różnych świąt i imprez okolicznościowych dziewczęta występujące w grupie "Scenki małych form" przygotowują różne przedstawienia "Czerwony Kapturek w wersji współczesnej", Jasełka. Ponadto przedstawienia wystawiane są w kościele.

Ad 12,14,15

Około połowa dziewczynek utrzymuje kontakt z rodzinami. Jak wynika z wyjaśnień Dyrektora Domu 26 osób odwiedzanych jest systematycznie przez najbliższych członków rodziny i osoby zaprzyjaźnione, 3 dziewczynki utrzymują z rodziną kontakt telefoniczny. Ponadto, 10 dziewcząt w okresie wakacyjnym wyjeżdża do domów rodzinnych. Wśród mieszkanek 12 to sieroty całkowite, w przypadku 19 dziewcząt rodzina nie życzy sobie z nimi kontaktu.

Osoby odwiedzające mieszkanki zgłaszają swoje przybycie w kancelarii a następnie siostra, która jest na dyżurze, prosi dziewczynkę o zejście po swoich gości. Spotkania odbywają się w pokojach mieszkalnych lub na świetlicy. Jeśli rodzina chce zabrać dziecko do domu rodzinnego wówczas uzgadnia z siostrą Dyrektor miejsce pobytu dziecka, sposób przyjmowania leków i ogólne zasady postępowania w sytuacjach trudnych zachowań.

Dom w celu podtrzymania kontaktów mieszkanek z rodzinami corocznie na święta wysyła wykonane samodzielnie przez dziewczynki kartki świąteczne. Ponadto siostra Dyrektor dzwoni do rodzin i zachęca do odwiedzania dziewcząt.

Dom zapewnia dziewczętom możliwość podtrzymywania kontaktów telefonicznych. Dziewczynki dzwonią z kancelarii i nie ponoszą kosztów przeprowadzonych rozmów. Jeśli ktoś z rodziny dzwoni do mieszkanek, wówczas siostra z kancelarii przełącza rozmowę na właściwe piętro, gdzie przebywa dziewczynka.

Ad. 13

Dom zapewnia swoim mieszkankom bezpieczne przechowywanie środków pieniężnych. Zgodnie z wyjaśnieniami siostry Dyrektor wszystkie dziewczęta pełnoletnie mają własne środki, które zdeponowane są na koncie depozytowym. Całą dokumentację prowadzi księgowa. Dziewczęta same nie pobierają środków finansowych, w ich imieniu robią to opiekunowie zatrudnieni w Domu. Z dziewczętami bardziej sprawnymi pobierają pieniądze i wspólnie robią zakupy. W przypadku osób mniej sprawnych i kontaktowych robią to według własnych ustaleń i spostrzeżeń. Z wydatkowanych środków, na podstawie paragonów rozliczają się w odstępach miesięcznych. W przypadku osób ubezwłasnowolnionych ich opiekunowie prawni wyrażają zgodę na dysponowanie pieniędzmi dziewcząt w ich imieniu.

Według wyjaśnień siostry Dyrektor, mieszkanki nie mają żadnych przedmiotów wartościowych zdeponowanych w Domu.

Ad. 16

Dyrektor Domu w sprawie skarg i wniosków przyjmuje mieszkanki we środy i soboty w godzinach 8³⁰ - 9³⁰. Informacja taka wywieszona jest na tablicach informacyjnych znajdujących się na poszczególnych grupach dziewcząt. Książka skarg i wniosków założona zostały w Domu w 2002 roku. W kontrolowanym okresie nie zgłoszono żadnych skarg i wniosków. Ponadto siostra Dyrektor Domu codziennie odwiedza mieszkanki i jest z nimi w stałym kontakcie.

II. Stopień i efekty realizacji indywidualnych planów wspierania mieszkańców.

W dniu 15.10.1999 roku siostra Dyrektor powołała cztery zespoły terapeutyczno-opiekuńcze w składzie po 7 osób, po jednym zespole dla każdej grupy dziewcząt oraz wskazani zostali pracownicy pierwszego kontaktu. Ostatnia aktualizacja składu osobowego zespołów została dokonana 7 czerwca br. Obecnie funkcjonuje pięć zespołów. Ponadto Dyrektor określił pracowników pierwszego kontaktu dla każdej z grup, uwzględniając stopień sprawności psychofizycznej dziewczynek, i tak w grupie I i V jest 3 pracowników pierwszego kontaktu, w II i III - 4 pracowników, w IV - 5 pracowników pierwszego kontaktu. Pracownika pierwszego kontaktu wybierają same mieszkanki lub, jeśli ich świadomość psychospołeczna nie pozwala na taki wybór, dokonuje tego psycholog lub opiekun.

 Każdy zespół terapeutyczno-opiekuńczy zajmuje się opracowywaniem planów dla poszczególnej grupy mieszkanek oraz dokonuje oceny realizacji planów na podstawie obserwacji zmian w zachowaniu dziewcząt w odstępach półrocznych.  Z posiedzeń zespołów prowadzone są zeszyty, w których szczegółowo analizowane są cele pracy z mieszkankami.

Mieszkanki są na bieżąco informowane o działaniach założonych w stosunku do nich, w przypadku dziewcząt ze znacznym stopniem upośledzenia plany uzgadnia pracownik pierwszego kontaktu opatrując je zapisem: "Stan psychofizyczny mieszkanki nie pozwala jej na zapoznanie się z indywidualnym planem wspierania". Za realizację planu odpowiadają pracownicy pierwszego kontaktu i zespół terapeutyczno-opiekuńczy.

            Dla każdej mieszkanki opracowany jest indywidualny plan wspierania mieszkańca w formie zeszytów, które zawierają:

1.                  charakterystykę mieszkańca w zakresie stanu fizycznego i psychicznego, lokomocji, samoobsługi, aktywności poznawczej i umiejętności porozumiewania się,

2.                  cele opieki indywidualnej, w tym długoterminowe, krótkoterminowe, do najbliższej realizacji oraz modyfikację planu,

3.                  usługi pielęgnacyjne, zdrowotne, rehabilitacyjne, terapeutyczne, socjalne, w tym relacje z rodziną, edukacyjne, religijne wraz z oceną efektów podejmowanych oddziaływań.

Indywidualne plany wspierania mieszkańca opracowane są dla wszystkich mieszkanek.

Z przeanalizowanych planów wynika (Akta sprawy 1), że w planach dokonano szczegółowej analizy sytuacji psycho-fizyczno-społecznej dziecka. Zwrócono uwagę na jego możliwości poznawcze, społeczne oraz umiejętności funkcjonowania w środowisku. Założone oddziaływania są zgodne z celami pracy indywidualnej. Zaplanowane cele i zadania do realizacji i pracy z dzieckiem są adekwatne do jego sytuacji i wieku rozwojowego. Do planów przeniesiono wszystkie ustalenia poczynione na posiedzeniach zespołu terapeutyczno-opiekuńczego. Natomiast w dokonywanych ocenach efektów poszczególnych usług odniesiono się do wszystkich założonych oddziaływań. W planach w usługach socjalnych zwrócono uwagę na relacje dziecka z rodziną i osobami go odwiedzającymi.

Dokonano wpisu do książki kontroli DPS pod pozycją 2/2005.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Augustowie.

W przypadku gdy Dyrektor DPS nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole kontroli, może odmówić jego podpisania, składając w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, pisemne wyjaśnienia przyczyn tej odmowy.

Ponadto Dyrektorowi Domu Pomocy Społecznej w Augustowie przysługuje prawo zgłoszenia do Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

Podpisy kontrolujących

1.      Ewa Feszler

2.      Mieczysława Nartowicz

s. Bolesława Dębska

(podpis dyrektora Domu)