P r o t o k ó ł

kontroli Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku,        REGON - 050265484

przeprowadzonej przez pracowników Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku:

1.    Małgorzatę Osipowicz - starszego inspektora

2.    Krystynę Pasiuk - inspektora

Kontrolę  przeprowadzono w dniach 14,15 i 24 lutego 2006 roku na podstawie upoważnienia Nr 29 z dnia 13 lutego 2006r., które w imieniu Wojewody wydał zastępca dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Pani Krystyna Golubiewska.

Kontrolujący wpisali się do książki kontroli pod poz. 16

Kontrolą za okres od 01.01.2005r. do dnia kontroli, objęto realizację działań Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczych w Białymstoku wynikającą z:

-         ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm.),

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu wychowania i opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad jakością działań ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 214, poz.1812).

-         rozporządzenia Ministra Pracy Społecznej z dnia 30 września 2005r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 205, poz.1701).

-         rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16.02.2001r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. Nr 14, poz.132).

-         rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 6 października 2004r. w sprawie podmiotów uprawnionych do zakładania i prowadzenia niepublicznych ośrodków adopcyjno-opiekuńczych oraz stażu pracy i kwalifikacji wymaganych od osób zatrudnionych w publicznych i niepublicznych ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych, a także warunków lokalowych, jakimi powinny dysponować te ośrodki (Dz. U. Nr 226, poz. 2293).

Wyjaśnień w toku kontroli udzielali:

1.   Iwona Andrzejewska - dyrektor

2.   Jolanta Gościewska - psycholog

3.   Katarzyna Renczyńska - specjalista pracy z rodziną

4.   Leszek Godlewski - starszy referent

Ustalenia kontroli:

            Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Białymstoku jest jednostką organizacyjną miasta Białystok. Organem prowadzącym jest Zarząd Miasta Białystok. Dyrektorem Ośrodka jest Pani Iwona Andrzejewska, powołana na stanowisko dyrektora od dnia 1 września 1998 roku.

Ośrodek istnieje od 1963 roku. Placówka znajduje się na terenie miasta Białystok przy ulicy 11 Listopada 6.

Szczegółowe zadania i organizację Ośrodka określa regulamin opracowany przez dyrektora w porozumieniu z organem prowadzącym.

Ośrodek obejmuje swoją działalnością teren województwa podlaskiego.

W Ośrodku Adopcyjno-Opiekuńczym zatrudnionych jest 8 osób na 6, 5 etatach, z tego 5 osób to pracownicy merytoryczni: dyrektor, pedagog, psycholog, 2 specjalistów do pracy z rodziną.

Ośrodek mieści się w budynku, który jest własnością Domu Dziecka Nr 2. Zajmuje 6 pomieszczeń, w tym pomieszczenie do prowadzenia terapii rodzinnej oraz do spotkań z osobami zgłaszającymi gotowość przysposobienia dziecka. Pokoje są wyposażone w niezbędne meble i urządzenia. W gabinetach psychologów i pedagogów znajdują się pomoce i sprzęty umożliwiające prowadzenie badań jak również szkoleń rodziców adopcyjnych i zastępczych.

Działalność Ośrodka na rok 2006 określa plan pracy opracowany przez dyrektora. W planie wyznaczono zadania, formy, termin oraz osoby odpowiedzialne za ich realizację.

Ośrodek inicjuje i wspomaga zastępcze formy opieki i wychowania rodzinnego, którymi są:

-         rodziny zastępcze,

-         rodzinne domy dziecka,

-         rodziny przysposabiające (adopcyjne).

Pozyskiwanie kandydatów zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej i adopcyjnej

            Na podstawie dostępnej dokumentacji oraz wyjaśnień dyrektora stwierdzono, że Ośrodek prowadzi działalność w zakresie promowania form rodzinnej opieki zastępczej poprzez:

-         uczestnictwo w programach telewizji lokalnej,

-         artykuły w prasie ogólnopolskiej oraz lokalnej propagujące zastępcze formy opieki,

-         rozpowszechnianie ulotek, uczestnictwo w różnych konferencjach "Podlaskie Dni Rodziny",

-         współpraca z fundacją "Otwarty Dom" propagującą pomoc wychowankom oraz tworzenie rodzin zastępczych,

-         prowadzenie strony internetowej Ośrodka, umieszczanie artykułów i informacji.

Pozyskiwanie informacji o kandydatach na rodziny  adopcyjne i zastępcze

            Osoby zgłaszające się do Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w sprawie przysposobienia dziecka muszą złożyć komplet następujących dokumentów:

-         podanie na adres Ośrodka ( podanie powinno być podpisane przez obojga małżonków),

-         skrócony odpis aktu małżeństwa,

-         zaświadczenie o wysokości zarobków lub inny dokument stwierdzający stałe źródło utrzymania,

-         opinie z zakładów pracy,

-         zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak chorób społecznych,

-         zaświadczenie o braku chorób psychicznych z poradni zdrowia psychicznego,

-         życiorysy,

-         zdjęcia,

-         zapytania o karalność.

            W 2005r. do Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku zgłosiło się 56 osób w celu adopcji lub utworzenia rodziny zastępczej.

            W celu stwierdzenia, czy kandydaci na rodzinę zastępczą lub adopcyjną mają predyspozycje do pełnienia funkcji rodziny, Ośrodek przeprowadza wywiady środowiskowe, a następnie sporządza opinie o kandydatach.

            Na podstawie dokonanej analizy dokumentacji stwierdzono, że wywiady środowiskowe oraz opinie zawierają szczegółowe informacje dotyczące rodziny. Uwzględniają sferę socjalną rodziny, sferę uczuciową oraz relacje powstałe między przyszłymi rodzicami, a dzieckiem zakwalifikowanym do przysposobienia. Ponadto scharakteryzowana jest dojrzałość emocjonalna kandydatów i gotowość na przyjęcie dziecka.

            Ośrodek kwalifikuje dziecko do przysposobienia, jeżeli została uregulowana jego sytuacja prawna. Placówka zgłaszająca dziecko przekazuje Kartę zgłoszenia dziecka wypełnianą przez pedagoga, lekarza oraz psychologa z placówki zgłaszającej. Stanowi ona podstawowy dokument oceny rozwoju dziecka. Ośrodek sporządza dziecku diagnozę psychologiczno-pedagogiczną, w której zawarte są informacje o rodzicach biologicznych dziecka. Na podstawie tych informacji dobierani są przyszli rodzice adopcyjni.

Prowadzenie szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze i adopcyjne

            Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy prowadzi szkolenia dla kandydatów na rodziny zastępcze i adopcyjne programem "Rodzina", który zatwierdzony został przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 05.11.2001roku. Program ten stanowi metodę i narzędzie do prowadzenia kursów specjalistycznych dla przyszłych lub funkcjonujących rodzin adopcyjnych i zastępczych oraz dzieci wychowujących się w tych rodzinach. Celem programu jest wzmocnienie, wspieranie rodzin naturalnych, adopcyjnych i zastępczych. Trenerami w ośrodku jest dyrektor oraz psycholog. Program obejmuje 6 sesji i obejmuje następujące tematy: na czym polega opieka zastępcza, słuchamy młodych, współpraca, umiejętności opiekunów, opieka zastępcza i twoja rodzina, cenimy dziedzictwo, seks i seksualność, praca w zespole, opanowanie trudnych zachowań, HIV i AIDS.

      W 2005r. przeszkolono 22 osoby deklarujące chęć utworzenia rodziny zastępczej niespokrewnionej z dzieckiem. W przypadku 7 osób rozszerzono program szkolenia celem przygotowania kandydatów do pełnienia funkcji zawodowej wielodzietnej rodziny zastępczej. Przeprowadzono pełną procedurę kwalifikacyjną w stosunku do 15 kandydatów wydając wszystkim zaświadczenia kwalifikacyjne. Szkoleniem indywidualnym objęto 34 rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem. Przeszkolono również 18 rodzin adopcyjnych i dokonano pełnej procedury kwalifikacyjnej. W 2005r. utworzono 10 niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych, jedną rodzinę zawodową oraz jeden rodzinny dom dziecka. Ogółem w tych formach pomocy dziecku umieszczono 20 małoletnich. W 2005r. w rodzinach adopcyjnych umieszczono 44 dzieci, w tym 22 dzieci w rodzinach polskich i 22 w rodzinach zagranicznych. Rodziny spoza kraju przysposobiły dzieci, którym nie znaleziono rodzin na terenie Polski. Takich dzieci w 2005r. zgłoszono 48.

Wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych

            Po zrealizowaniu programu uczestnicy otrzymują zaświadczenie o ukończeniu szkolenia.

 Druki wydawanych zaświadczeń są zgodne z załącznikiem rozporządzenia MPS z dnia 30.02.2005r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.

W toku prowadzonych czynności kontrolnych ustalono, że Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy prowadzi rejestry wydawanych zaświadczeń kandydatom na:

-         rodziny zastępcze (21 zaświadczeń - w 2005r.),

-         rodziny zastępcze przeszkolone indywidualnie,(50 zaświadczeń - w 2005r.)

-         rodziny adopcyjne (36 zaświadczeń - w 2005r.),

-         pogotowia rodzinne(w 2005r. nie wydano żadnego zaświadczenia),

Szczegółowe informacje o rodzinach znajdują się w ich indywidualnych teczkach.

            W 2001roku decyzją Wojewody Podlaskiego Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Białymstoku został wyznaczony do prowadzenia Banku Danych w  województwie podlaskim. Dane w nim zawarte dotyczą:

-         dzieci oczekujących na przysposobienie,

-         kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej,

-         osób zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka

            Bank danych o dzieciach oczekujących na przysposobienie zawiera następujące rubryki:

lp., imię i nazwisko zgłoszonego dziecka, data i miejsce urodzenia, rodzice, miejsce pobytu dziecka (nazwa placówki, szpital, rodzina zastępcza, rodzina naturalna), sytuacja prawna pozbawienie, ograniczenie władzy rodzicielskiej, sierota naturalna, data zgłoszenia do Ośrodka w Białymstoku, do Wojewódzkiego Banku Danych w Białymstoku, do Krajowych Wojewódzkich Banków Danych, do adopcji zagranicznej, zastosowana forma opieki rodzinnej (rodzina zastępcza, rodzina adopcyjna krajowa, rodzina adopcyjna zagraniczna, oczekiwanie).

Z informacji zawartych w Banku Danych wynika że w 2005r. zgłoszono 77 dzieci.

            Bank danych o kandydatach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawiera następujące rubryki: lp., imiona i nazwisko rodziców zastępczych, adres, datę zgłoszenia, płeć i wiek dziecka, imiona i nazwisko dziecka, dotychczasowe miejsce pobytu, sąd, uwagi.

W 2005r. nie było zarejestrowanych kandydatów.

            Bank Danych o osobach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka zawiera następujące rubryki: lp., imiona i nazwisko kandydatów na rodziców adopcyjnych, adres, ośrodek zgłaszający, data zgłoszenia, płeć i wiek dziecka, imiona i nazwisko dziecka, uwagi.

W 2005r. wpisano 6 kandydatów.

            Z wyjaśnień dyrektora Ośrodka wynika, że dane dotyczące kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz o osobach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka umieszczane są w Banku Danych za ich uprzednią zgodą.

Wspieranie rodzin sprawujących zastępczą formę opieki

            Na podstawie dostępnej dokumentacji stwierdzono, że udzielana jest pomoc rodzinom zastępczym, adopcyjnym oraz naturalnym dzieci przebywających w rodzinach zastępczych. Pomoc świadczona jest głównie w formie poradnictwa. Z poradnictwa Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku w różnych sprawach w 2005r. skorzystało 348 rodzin w tym: rodzin zastępczych 166, rodzin adopcyjnych 144, rodzin naturalnych 38.

W Ośrodku funkcjonuje grupa wsparcia dla rodziców adopcyjnych, opiekunów zastępczych oraz rodziców biologicznych dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych.

Spotkania tych grup odbywają się cyklicznie i mają na celu niesienie pomocy rodzicom i opiekunom w sytuacjach trudnych dotyczących niepewności i obaw wynikających z podjętej roli, poczucia osamotnienia i bezradności w rozwiązywaniu rodzinnych problemów.

Celem wspierania i propagowania zastępczego środowiska rodzinnego w grudniu 2005r. utworzono "Klub Wspierania zastępczego środowiska rodzinnego", który będzie umożliwiał opiekunom:

-         integrację środowiska rodzin zastępczych,

-         podnoszenie wiedzy i orientację w istniejących formach pomocy dziecku i rodzinie,

-         poprawę radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych w rodzinie,

-         indywidualne rozwiązywanie problemów rodziny poprzez udział w systemowej terapii rodzin,

-         nabywanie umiejętności radzenia sobie z rolą opiekuna dziecka porzuconego, zaniedbanego i skrzywdzonego.

W Ośrodku działał również "Punkt Interwencji Kryzysowej" dla dziewcząt i kobiet w niepożądanej ciąży. Pomocą i wsparciem objęte są kobiety w trudnych sytuacjach życiowych, a poprzez działania terapeutyczne, socjalne i prawne umożliwiający powrót do równowagi i wyjścia z kryzysu. W 2005r. trzy osoby korzystające z Punktu zatrzymały przy sobie swoje dzieci i unormowały swoją sytuację przy pomocy rodzin.

            Z udzielanego poradnictwa psychologicznego sporządzane są natomiast dokładne notatki. Zawarto w nich min.:

-         informacje dotyczące rodziny,

-         problem, który zgłoszono,

-         zachowanie podczas rozmowy,

-         zalecenia do pracy.

Na zakończenie podsumowano i zinterpretowano problem. Rodzinom udzielane jest poradnictwo na ich wniosek.

            W Ośrodku funkcjonuje adopcyjny telefon zaufania, za pośrednictwem którego udzielono ok. 100 porad, głównie kobietom w niechcianej ciąży oraz dorosłym, adoptowanym dzieciom szukającym swoich korzeni i rodzeństwa.

Współpraca z instytucjami powołanymi do pomocy dziecku i rodzinie

Realizując swoje zadania Ośrodek nawiązał szeroką współpracę z instytucjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny, a w szczególności z:

-         placówkami opiekuńczo-wychowawczymi znajdującymi się na terenie województwa podlaskiego,

-         ośrodkami adopcyjnymi w Łomży i Suwałkach,

-         MOPR- em w Białymstoku w zakresie przeprowadzania wywiadów środowiskowych,

-         -Sądem Rejonowym Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich w zakresie wydawania opinii kwalifikujących kandydatów na przysposobienie dziecka, zlecania przeprowadzania badań
w zakresie sprawdzenia więzi emocjonalnych zaistniałych między dzieckiem a przyszłymi rodzicami oraz spraw dotyczących regulacji sytuacji prawnej dzieci znajdujących się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych,

-         zakładami opieki zdrowotnej - szpitalami, zwłaszcza z oddziałami noworodków, dziecięcymi w zakresie przeprowadzania adopcji,

-         poradnią psychologiczno-pedagogiczną,

-         szkołami w zakresie zasięgania informacji o postępach w nauce dzieci z rodzin zastępczych.

Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy współdziała z Rodzinnymi Domami Dziecka. Wszyscy prowadzący te placówki zostali przeszkoleni i zakwalifikowani przez Ośrodek. W sporządzaniu indywidualnych planów pracy z wychowankami, opracowaniu diagnoz psychologiczno-pedagogicznych. Specjaliści z Ośrodka uczestniczą w okresowym ocenianiu sytuacji dzieci przebywających w tych placówkach.

Kwalifikacje osób zatrudnionych w Ośrodku

W Ośrodku Adopcyjno-Opiekuńczym w Białymstoku zatrudnionych jest 5 pracowników merytorycznych. Jest to psycholog, pedagog, 2 specjalistów do pracy z rodziną oraz dyrektor placówki. Wszyscy pracownicy posiadają kwalifikacje stosownie do rozporządzenia określającego kwalifikacje wymagane od osób zatrudnionych w publicznych i niepublicznych ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych. Przykładowo:

1.      K.R. - zatrudniona na etacie pedagoga. W 1993r. ukończyła studia wyższe magisterskie na kierunku pedagogika opiekuńczo-wychowawcza. Ponadto ukończyła kursy: " Patologiczne relacje w rodzinie, ich diagnoza i możliwości działań terapeutycznych", "Trening umiejętności wychowawczych wg T. Gordona". Jest nauczycielem mianowanym i 30 sierpnia 2004r. złożyła wniosek o rozpoczęcie stażu na nauczyciela dyplomowanego. Opiekunem stażu jest dyrektor Ośrodka.

2.      J.G. - zatrudniona na etacie psychologa. 29 listopada 1984r. ukończyła studia wyższe magisterskie w zakresie psychologii o specjalności - psychologia kliniczna. Ponadto ukończyła kurs doskonalący "Trening umiejętności wychowawczych wg T. Gordona".

3.      R.W. - zatrudniony na etacie specjalisty pracy z rodziną. 27 kwietnia 2001r. ukończył studia wyższe magisterskie na kierunku pedagogiki. Ponadto uzyskał licencjat w zakresie profilaktyki społecznej i resocjalizacji.

4.      A.W. - zatrudniona na etacie specjalisty do pracy z rodziną na czas określony do 31 grudnia 2006r. Posiada ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku psychologii. Jest nauczycielem mianowanym. Ponadto ukończyła szereg kursów doskonalących typu:

-         Studium przeciwdziałania przemocy w rodzinie,

-         Doskonalenie form pracy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych pracy z grupą oraz społeczno - metodycznych aspektów narkomanii, HIV, AIDS.

5.      I.A. - dyrektor Ośrodka. Posiada ukończone studia wyższe magisterskie na kierunku pedagogika opiekuńczo - wychowawcza. Ponadto posiada ukończonych szereg kursów doskonalących oraz kwalifikacyjnych z zakresu:

-         Systemowa analiza Sytuacji Rodzinnych.

-         Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych.

-         Trening umiejętności wychowawczych wg metody A. Feber i E. Mezlish.

-         Kurs kwalifikacyjny z zakresu organizacji i zarządzania oświatą.

-         Szkolenie dla organizatorów rodzinnej opieki zastępczej wg programu "Rodzina".

-         Studia podyplomowe z zakresu Organizacji Pomocy Społecznej.

Nadzór pedagogiczny sprawowany przez dyrektora Ośrodka

            Dyrektor Ośrodkach w ramach sprawowania nadzoru dokonuje kontroli dokumentacji prowadzonej przez pracowników merytorycznych. Dotyczy to głownie opinii psychologiczno-pedagogicznych, dokumentacji udzielanego poradnictwa, wywiadów środowiskowych oraz kart pracy z rodziną. Wszystkie kontrole są odnotowywane. Notatki zawierają daty przeprowadzanej kontroli, rodzaj kontrolowanego dokumentu. W notatkach zawarto również uwagi i wnioski wynikające z kontroli. Powyższe kontrole przeprowadzane są średnio raz na dwa miesiące.

Dyrektor Ośrodka przeprowadza hospitacje zajęć wg uprzednio opracowanego harmonogramu. W 2005r. przeprowadzono 6 hospitacji. Tematyka ich dotyczyła:

-         Badania pedagogicznego rodziny i dziecka po pierwszej styczności.

-         Zaproponowania dziecka rodzinie adopcyjnej.

-         Spotkania grupy wsparcia dla rodziców biologicznych dzieci wychowywanych w rodzinach zastępczych.

Z obserwowanych zajęć sporządzane są notatki. Zawierają one ocenę realizacji celu zajęć oraz uwagi i wnioski wypływające z obserwacji.

Pracownikiem zatrudnionym w Ośrodku na podstawie Ustawy Karta Nauczyciela jest K.R. - pedagog. Praca pracownika pedagogicznego podlega ocenie. Pani pedagog zatrudniona jest w Ośrodku od 2002r. Jej praca jako pracownika pedagogicznego Ośrodka dotychczas nie była oceniana. Z wyjaśnień dyrektora placówki wynika, że pracownik będzie oceniony z chwilą ukończenia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

Dyrektor Ośrodka dba o podnoszenie kwalifikacji pracowników merytorycznych oraz o doskonalenie ich warsztatu pracy. W tym celu został opracowany harmonogram zespołów samokształceniowych. W 2005r. odbyło się 6 posiedzeń zespołów. Omawiano następującą tematykę:

ˇ        O więzi pomiędzy rodzicami, a dziećmi w integracji rodziny.

ˇ        Zreformowany system pomocy dziecku i rodzinie w Polsce. Kompleksowa pomoc dziecku i rodzinie.

ˇ        Analiza rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z 30.09.2005r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.

W 2006r. wg harmonogramu przewidziano 5 spotkań zespołów samokształceniowych.

            Wszystkie posiedzenia zespołów są protokołowane.

Kontrola Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku została dokonana w oparciu o analizę dokumentów dotyczących Ośrodka, przeprowadzonej wizji lokalnej oraz wyjaśnień pracowników.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Ośrodka.

W przypadku, gdy Dyrektor Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Białymstoku nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole kontroli, może odmówić jego podpisania składając w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania pisemne wyjaśnienie podając przyczyny tej odmowy. Wyjaśnienia należy składać do Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku.

Dyrektor Ośrodka

Adopcyjno-Opiekuńczego

w Białymstoku                                                                        Podpisy kontrolujących:

13.03.2006r. mgr Iwona Andrzejewska

                                                                                              1. Małgorzta Osipowicz

2.   Krystyna Pasiuk