WOJEWODA PODLASKI
15-213 Białystok, ul. Mickiewicza
3 Białystok, dnia 23 marca
2005 r.
PN.II.0911 - 41/05
ROZSTRZYGNIĘCIE
NADZORCZE
Na podstawie art. 91 ust. 1
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z
2001 roku Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23,poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113,
poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr
162, poz. 1568, oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. 1203)
stwierdzam nieważność
uchwały Nr XXXVI/413/05 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 28
lutego 2005 roku w sprawie ustanowienia jednorazowej pomocy finansowej w
związku z urodzeniem lub przysposobieniem dziecka.
UZASADNIENIE
Dnia 28 lutego 2005 roku Rada
Miejska Białegostoku podjęła uchwałę Nr XXXVI/413/05 w sprawie ustanowienia
jednorazowej pomocy finansowej w związku z urodzeniem lub przysposobieniem
dziecka, która w dniu 4 marca 2005 r. wpłynęła do Podlaskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Białymstoku.
Przeprowadzona wstępna analiza
wykazała, iż może być ona podjęta z naruszeniem prawa, w związku
z czym w dniu 11 marca 2005 roku wszczęte zostało postępowanie nadzorcze
w sprawie stwierdzenia jej nieważności.
Odpowiedzi na zawiadomienie
o wszczęciu postępowania nadzorczego Gmina Białystok nie udzieliła.
Rada Miejska powołując się na
art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 16
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z
2001 roku Nr 142, poz. 1591 ze zm.) ustanowiła jednorazową pomoc finansową
/wsparcie finansowe/ z tytułu urodzenia lub przysposobienia dziecka jako formę
realizacji polityki prorodzinnej. Uchwała uprawnia do
otrzymania jednorazowej pomocy finansowej w wysokości 1000 zł w przypadku
urodzenia pierwszego i każdego kolejnego dziecka. Uprawnienie to przysługuje
matce, która po dniu 30 czerwca 2005 r. urodzi i wychowuje dziecko i jest
zameldowana w Białymstoku na pobyt stały od co
najmniej roku przed dniem urodzenia dziecka.
Do otrzymania wyżej
wymienionej pomocy Rada uprawniła również ojca dziecka, który zameldowany jest
na pobyt stały w Białymstoku od co najmniej roku przed dniem urodzenia dziecka
i samotnie wychowuje
dziecko urodzone po dniu 30 czerwca 2005 r., a matka dziecka z takiej pomocy nie skorzystała.
Z prawa do jednorazowej
pomocy finansowej zostały wyłączone rodziny, w których dochód na jedną osobę
przekracza 2000 zł.
Organ nadzoru zważył ,co następuje:
Podjęte przez Radę Miejską
Białegostoku uregulowania polegające na ustanowieniu uprawnień do jednorazowej
pomocy finansowej przysługującej mieszkańcom gminy są aktem prawa miejscowego,
gdyż mają charakter generalny, abstrakcyjny i powszechnie obowiązujący
społeczność lokalną.
Zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy
samorządu terytorialnego na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych mogą
stanowić akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych
organów. Przepis ten oznacza, iż podstawą aktu prawa miejscowego musi być
wyraźne upoważnienie ustawowe wynikające z ustawy szczególnej lub art. 40 ust.
2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym.
Rada Miejska jako podstawę
prawną uchwały wskazała art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 16 ustawy o samorządzie gminnym, które w ocenie organu
nadzoru nie zawierają takiego upoważnienia ustawowego, gdyż są przepisami o
charakterze kompetencyjnym określającym zadania własne gminy w zakresie
zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty, w tym w zakresie polityki prorodzinnej /art. 7 ust.1 pkt
16/ oraz regulującym zakres spraw należących do właściwości gminy /art. 18 ust.
1/.
Unormowania stanowiące akt prawa
miejscowego nie mogą być wydawane na podstawie ogólnych norm kompetencyjnych,
lecz na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego zawierającego elementy
proceduralne oraz materialne wydania aktu normatywnego.
Pogląd taki jest ugruntowany
w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w jednym z wyroków
postawił tezę następującą:
" Przepis art.94 Konstytucji obowiązującej od
dnia 17 października 1997 r. wyklucza możliwość wydania aktu normatywnego o
powszechnie obowiązującym charakterze na podstawie ogólnego przepisu
kompetencyjnego, jakim jest art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca o samorządzie
gminnym.." /wyrok NSA z 16 maja 2001 r. sygn.akt III S.A. 2622/00 opubl. na stronie www.nsa.pl/.
Podjęcie przez Radę Miejską
Białegostoku uchwały w sprawie ustanowienia jednorazowej pomocy finansowej w
związku z urodzeniem lub przysposobieniem dziecka, niewątpliwie aprobowanej społecznie w
warunkach niżu demograficznego, lecz bez podstawy prawnej stanowi rażące
naruszenie prawa - art. 7 Konstytucji RP, w myśl którego organy władzy
publicznej, do których zalicza się również organy samorządu terytorialnego,
działają na podstawie i w granicach prawa.
Naruszenie tej zasady
konstytucyjnej obliguje organ nadzoru do stwierdzenia nieważności podjętej
przez Radę Miejską Białegostoku uchwały Nr XXXVI/413/05 z dnia 28 lutego 2005
r.
Jednocześnie należy wskazać, iż
rady gmin prawną możliwość przyznawania pomocy finansowej z tytułu urodzenia
dziecka uzyskają na podstawie nowelizowanej obecnie ustawy z dnia 28 listopada
2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz. U. Nr 228, poz. 2255 ze
zm. W dniu 3 marca 2005 r. została uchwalona ustawa o postępowaniu
wobec dłużników alimentacyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw / 31 marca br.
będzie przedmiotem obrad Senatu/, która zmienia ustawę o świadczeniach
rodzinnych wprowadzając art. 15a, według którego rada gminy może podnieść kwoty
dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art.9-15 ustawy, a więc i
dodatku z tytułu urodzenia dziecka. Ustawodawca przewiduje, iż podwyższenie
dodatków finansowane będzie ze środków własnych gmin.
Na niniejsze rozstrzygnięcie
służy gminie prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Białymstoku za pośrednictwem Wojewody Podlaskiego w
terminie 30 dni od daty jego doręczenia.
Otrzymuje
:
Rada Miejska Białegostoku
Wojewoda Podlaski
/-/ Marek Strzaliński