PROTOKÓŁ

z kontroli problemowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku - Środowiskowego Domu Samopomocy - przeprowadzonej w dniu 13 czerwca 2005r.

Środowiskowy Dom Samopomocy w Białymstoku – jest komórką organizacyjną Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku. Adres siedziby – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, ul. Malmeda 8, 15-440 Białystok, adres Środowiskowego Domu Samopomocy - 15-434 Białystok, ul. Biała 13/33. Kierownikiem Środowiskowego Domu Samopomocy jest P. Małgorzata Urbańska.

Kontrolę przeprowadziły– Ewa Feszler – starszy inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, Mieczysława Nartowicz – inspektor w Wydziale Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku na podstawie upoważnienia Nr 230 z dnia 10 czerwca br., wydanego w imieniu Wojewody Podlaskiego przez Krystynę Golubiewską – z-cę dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Przedmiot kontroli: Ocena efektów realizacji indywidualnych planów postępowania wspierająco-rehabilitacyjnego.

Ustalenia kontroli

Zgodnie z porozumieniem zawartym w dniu 2.09.1996 r. pomiędzy Wojewodą Białostockim a Zarządem Miasta Białegostoku, Gmina Białystok zobowiązała się zorganizować w ramach działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Białymstoku, Środowiskowy Dom Samopomocy na 30 miejsc dla osób z zaburzeniami psychicznymi w budynku mieszczącym się przy ul. Warszawskiej 75A. Zakres tej działalności MOPR określony został w § 6 Statutu Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku stanowiącego załącznik do uchwały Nr VII/48/99 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 25.01.1999r. w sprawie zmiany nazwy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Białymstoku i nadania statutu Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku.

Zasady funkcjonowania ŚDS i zakres świadczonych usług określa Regulamin organizacyjny Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku stanowiący załącznik do Zarządzenia Nr 1396/05 Prezydenta Miasta Białegostoku z dnia 17 lutego 2005 r.

Zgodnie z § 14 pkt. 3 cytowanego Regulaminu do zadań ŚDS należy w szczególności:

1) prowadzenie i rozwój infrastruktury, służącej zapewnieniu właściwych warunków prowadzonej terapii,

2) zapewnienie podopiecznym dziennego pobytu i opieki oraz zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych oraz religijnych,

3) zapewnienie podopiecznym wyżywienia (jeden posiłek) w ramach zajęć kulinarnych,

4) zapewnienie podopiecznym opieki pielęgniarskiej,

5) prowadzenie zajęć z podopiecznymi w zakresie utrzymania ich sprawności ruchowej (w miarę możliwości ŚDS),

6) prowadzenie z podopiecznymi terapii zajęciowej.

W obecnej siedzibie ŚDS mieści od 2001 roku. Jest to budynek dwukondygnacyjny, po dawnym żłobku. ŚDS zlokalizowany jest na I piętrze. Dom dysponuje następującymi pomieszczeniami:

- sala usprawniania fizycznego,

- pracownia plastyczna,

- sala techniczna,

- szatnia użytkowników,

- gabinet pielęgniarski,

- pokój socjalny,

- świetlica, która w ŚDS pełni funkcję jadalni,

- kuchenka pomocnicza,

- łazienka damska, wyposażona w prysznic, zlew, sedes i pralkę automatyczną,

- toaleta męska, wyposażona w sedes i umywalkę,

- toaleta personelu,

- sala terapeutyczna, ze stanowiskiem do nauki obsługi komputera.

Użytkownicy mają do swojej dyspozycji zabudowany taras na piętrze oraz zagospodarowany teren wokół Domu. Wszystkie pomieszczenia Domu ozdobione są pracami użytkowników.

Zgodnie z wyjaśnieniami kierownika ŚDS placówka jest czynna 5 dni w tygodniu (od poniedziałku do piątku) w godzinach 7³⁰-16 ⁰⁰. Informacja taka nie jest nigdzie wywieszona.

Użytkownicy Domu

Obecnie ŚDS dysponuje 40 miejscami. Na dzień kontroli do Domu uczęszczało 39 użytkowników w przedziale wiekowym od 23 do 49 lat. Placówka jest koedukacyjna, z czego 66 % stanowią mężczyźni. Większość użytkowników to osoby z upośledzeniem umysłowym (31 osób), 8 - to osoby z chorobą psychiczną. Bardzo wielu mieszkańców ma choroby sprzężone z innymi rodzajami zaburzeń.

Użytkownicy kierowani są do ŚDS decyzją administracyjną dyrektora MOPR w Białymstoku w uzgodnieniu z osobą skierowaną, uwzględniając przyznany zakres usług. Decyzje wydawane są na okres półroczny i roczny, zależnie od czasu potrzebnego do realizacji indywidualnego programu aktywizacji użytkownika.

Organizację oraz szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ŚDS w Białymstoku określa Załącznik Nr 4 do Uchwały Nr XXVI/250/04 Rady miejskiej Białegostoku z dnia 31 maja 2004r. w sprawie organizacji oraz szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia, mieszkaniach chronionych i ośrodkach interwencji kryzysowej. Według stanu na dzień kontroli z opłaty zwolnionych było 18 osób, pozostali użytkownicy ponosili odpłatność w wysokości: 27,79 zł – 1 osoba, 38,85 zł – 12 osób, 74,60zł. -1 osoba, 90,65zł – 3 osoby, 52,50zł – 1 osoba, 44,40zł – 1 osoba, 57,20zł- 1 osoba.

Długość okresu pobytu użytkowników w ŚDS przedstawia się następująco: od 1996r. – uczęszcza 7 osób, od 1997r. – 3 osoby, od 1998r. - 2 osoby, od 1999r. - 4 osoby, od 2000r. - 2 osoby, od 2001r. - 4 osoby, od 2002r. – 7 osób, od 2003r. - 4 osoby, od 2004r. – 5 osób, od 2005r. -1 osoba. Ponadto prowadzona jest dzienna ewidencja obecności.

Postępowanie wspierająco-rehabilitacyjne.

Środowiskowy Dom Samopomocy zapewnia swoim użytkownikom różnorodne formy aktywizacji i rehabilitacji poprzez:

1) treningi w tym: umiejętności samoobsługi, zaradności życiowej i funkcjonowania w życiu codziennym, umiejętności społecznych i interpersonalnych, umiejętności spędzania czasu wolnego.

2) terapię zajęciową tj.

- zajęcia w pracowni plastycznej, organizowane i przygotowywane są tu m.in.: wystawy, plenery i konkursy plastyczne, wykonywane są robótki ręczne,

- zajęcia w pracowni technicznej, w której użytkownicy wykonują przedmioty użytkowe, tj. oprawy do obrazów, upominki urodzinowe, w ramach tej pracowni realizowano projekt „Nasze Arboretum”,

- zajęcia w pracowni muzycznej, w ramach tej pracowni użytkownicy przygotowują się do występów okolicznościowych na terenie Domu, do udziału w festiwalach i przeglądach zespołów artystycznych, uczestniczą w zajęciach relaksacyjnych,

- zajęcia w pracowni gospodarstwa domowego, polegają m.in. na nauce samodzielnego przygotowywania posiłków, pieczenia ciast, poznawaniu wartości pieniądza i hierarchii wydatków,

- zajęcia w pracowni kulturalno- oświatowej, w ramach tej pracowni użytkownicy wyjeżdżają do pracowni rękodzielniczych, uczestniczą w różnych formach turystyki i rekreacji, prowadzone są zajęcia edukacyjne z ekologii,

- zajęcia w pracowni teatralnej, przygotowywane są małe formy teatralne,

- zajęcia w pracowni usprawniania fizycznego, zajęcia prowadzone są indywidualnie i grupowo, użytkownicy przygotowują się do rozgrywek i turniejów. W ramach funkcjonowania tej pracowni ok. 10 osób uczestniczy w zajęciach na basenie.

3) poradnictwo socjalne i psychologiczne oraz psychoedukację.

W Domu prowadzone jest poradnictwo socjalne dla użytkowników i ich rodzin. Pracownik socjalny pomaga rodzinom w załatwianiu spraw urzędowych oraz uregulowaniu ich sytuacji socjalnej.

Psycholog zatrudniony w Domu prowadzi z użytkownikami spotkania z elementami psychoedukacji. Z zajęć tych prowadzony jest zeszyt, w którym odnotowuje m.in. rozmowy z użytkownikami.

Pracownicy, prowadzący zajęcia w danej pracowni, opracowują na każdy rok kalendarzowy plany pracy pracowni, natomiast co pół roku piszą sprawozdania z odbytych zajęć z mieszkańcami. Z terapii zajęciowej prowadzone są dzienniki zajęć, w których odnotowany jest temat zajęć i nazwiska osób uczestniczących. Nie jest prowadzona dokumentacja, która zawierałaby informacje o celach i efektach podejmowanych oddziaływań terapeutycznych w stosunku do użytkowników uczestniczących w danej formie terapii. Jak wynika z informacji udzielonych przez kierownika, pracownicy widzą pozytywne efekty prowadzonej terapii (np. mieszkaniec stał się bardziej otwarty, niektóre osoby zaczęły mówić i nauczyły się przygotowywać posiłki, sprzątać).

Bezpośrednio z mieszkańcami pracują: kierownik ŚDS, 8 instruktorów terapii zajęciowej, 2 pielęgniarki (w tym jedna na ½ etatu), kapelan (zatrudniony na 1/3 etatu), pracownik socjalny, psycholog.

W kontrolowanym okresie instruktor terapii zajęciowej uczestniczył:

- w dniach 28-29.05.2004 r. w warsztatach w Białowieży nt. „Rehabilitacja pacjentów z przewlekłymi zaburzeniami psychicznymi” zorganizowane przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników i Sympatyków ŚDS w Strzegowie,

- w dniach 16-19.06.2004 r. w konferencji w Krakowie nt. „Blaski funkcjonowania ŚDS w świetle wejścia Polski do Unii Europejskiej” zorganizowanej przez Stowarzyszenie Wspierania Rodziny i Społeczności Wiejskiej „Zachariasz”.

Ponadto wszyscy pracownicy uczestniczyli w 2004 r. w spotkaniu z psychologiem na temat seksualności osób niepełnosprawnych.

Od powstania Domu na bieżąco prowadzona jest Kronika, w której użytkownicy wraz z pracownikami udokumentowują wydarzenia z życia Domu. Wydawany jest kwartalnik „NASZ DOM”. Zgodnie z wyjaśnieniami kierownika ŚDS w lutym 2002 roku powołany został samorząd w składzie: przewodniczący, zastępca przewodniczącego, skarbnik. Brak jest dokumentacji potwierdzającej działalność samorządu.

ŚDS utrzymuje kontakty z organizacjami i instytucjami działającymi na terenie województwa w zakresie organizowania imprez kulturalno-rekreacyjnych, wymiany doświadczeń. Bliską współpracę Dom nawiązał z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracowników i Sympatyków ŚDS w Strzegowie.

Dom zapewnia swoim użytkownikom jeden posiłek dziennie w formie obiadu lub innych potraw, przygotowywanych w ramach treningu kulinarnego w pracowni gospodarstwa domowego. Posiłki spożywane są w godzinach 12⁰⁰-13⁰⁰ w świetlicy ŚDS, która na czas spożywania posiłków pełni funkcję jadalni.

a) funkcjonowanie zespołu wspierająco-rehabilitacyjnego i indywidualne plany postępowania wspierająco-rehabilitacyjnego

Po otrzymaniu z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Wskazówek dotyczących organizacji i funkcjonowania ŚDS, na zebraniu w lutym 2002r. kierownik powołał zespół wspierająco - rehabilitacyjny. W jego skład weszli pracownicy merytoryczni Domu, którzy zostali asystentami prowadzącymi dla średnio 4 -5 użytkowników. Członkowie Zespołu, w oparciu o prowadzone dokumenty oraz posiadaną wiedzę z pracy z użytkownikiem, opracowali dla każdego uczestnika indywidualne plany postępowania wspierająco - rehabilitacyjnego, powierzając ich realizację asystentom prowadzącym.

Posiedzenia zespołu odbywają się co pół roku lub zależnie od potrzeb i zmieniającej się sytuacji użytkowników. Z posiedzeń sporządzana jest notatka, kiedy i kto uczestniczył w posiedzeniu zespołu. Brak jest informacji, jakie poczyniono ustalenia w stosunku do omawianych na posiedzeniu planów użytkowników.

Raz w tygodniu w piątek odbywają się w ŚDS tzw. spotkania społeczności, w których uczestniczą wszyscy pracownicy zespołu wspierająco-rehabilitacyjnego. Na spotkaniach tych, omawiana jest sytuacja oraz zachowanie psychospołeczne poszczególnych użytkowników. Informacje z tych spotkań wraz z notatkami asystentów zawarte są w prowadzonych przez nich zeszytach. Odnoszą się one, do poszczególnych punktów planu postępowania wspierająco – rehabilitacyjnego i zawierają informacje jak użytkownik zachowuje się i jakie zmiany w jego zachowaniu można zaobserwować. Zgodnie z wyjaśnieniami kierownika SDS, stanowią one podstawę do oceny i ewentualnej modyfikacji indywidualnych planów. Notatki z przebiegu postępowania wspierająco – rehabilitacyjnego nie są systematycznie prowadzone. Zgodnie ze Wskazówkami, asystent prowadzący użytkownika sporządza krótkie notatki z przebiegu postępowania wspierająco – rehabilitacyjnego według potrzeb, co najmniej raz na tydzień.

Indywidualne plany postępowania wspierająco – rehabilitacyjnego uzgodnione są z użytkownikami lub ich rodzinami, co potwierdzają oni podpisem na planie.

We wszystkich planach założono pracę z użytkownikiem w głównych sferach funkcjonowania tj. umiejętności społeczne, spędzania czasu wolnego, samoobsługi, motoryki małej i dużej, higieny i współpracy z rodziną. W każdej z poszczególnych sfer założono cele szczegółowe do realizacji. Uwzględniono w nich zachowania użytkowników i ich stan psycho-fizyczny.

Z kolejnych modyfikacji planów, nie wynika jednak jakie efekty przynosi prowadzone postępowanie wspierająco-rehabilitacyjne. W niektórych planach oceny te są pobieżne i nie wskazują dlaczego w tym konkretnym kierunku należy dalej pracować z użytkownikiem.

Dokonano wpisu do książki kontroli pod pozycją nr 3/2003.

Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymuje Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku.

W przypadku gdy Dyrektor MOPR nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole kontroli, może odmówić jego podpisania, składając w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, pisemne wyjaśnienia przyczyn tej odmowy.

Ponadto Dyrektorowi Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Białymstoku przysługuje prawo zgłoszenia do Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku umotywowanych zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

Podpisy kontrolujących
/-/Ewa Feszler
/-/Mieczysława Nartowicz

Podpis dyrektora MOPR
/-/ Zdzisława Sawicka